จิต คือ อย่างไร เรารู้จักการทำสมาธิ คือการทำจิตว่าง ไม่คิดอะไร มีอยู่ 3 ขั้นตอน ได้แก่

1.สมถภาวนา แปลว่า การทำจิตเป็นสมาธิ หรือเป็นฌาน ซึ่งก็คือการทำจิตให้ตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์เดียว คือ ความเป็นอันหนึ่งเดียวกันของกาย และจิต

2.วิปัสสนาภาวนา แปลว่า การเจริญปัญญา หลังจากจิตตั้งมั่นในสมาธิ ซึ่งจะเป็นฌานระดับใดก็ได้ จิตย่อมมีกำลัง และอยู่ในสภาพที่จะเจริญวิปัสสนาต่อไปได้ ความแตกต่างของภาวะจิตตอนนี้ก็คือ ในภาวะวิปัสสนาเป็นจิตที่ใคร่ครวญ หาเหตุและผล ในสภาวะธรรมทั้งหลาย

3.สมาธิภาวนา การฝึกจิตให้มั่นคง บริสุทธิ์ อ่อนโยน ควรแก่การงาน คือรากฐานแห่งชีวิต ดังที่ศาสดาแห่งศาสนาพุทธหรือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสว่า จิตที่ฝึกดีแล้ว นำความสุขมาให้

ในทางวิทยาศาสตร์ จิตคือภาวะแห่งการสื่อสารของเซลล์สมอง ติดต่อถึงกันผ่านภาวะแม่เหล็กและไฟฟ้า โดยประสาทสมอง 12 คู่ ได้แก่ การได้กลิ่น การเห็น การกลอกตา การกระพริบตา การรับรู้จากการเห็น การได้กลิ่น การรับสัมผัสที่โหนกแก้ม การยิ้ม การได้ยิน การกรองเสียง การเคี้ยว การขยับปาก การกลืน การติดต่อสัญญาณสู่ร่างกายส่วนอื่นๆทั้งหัวใจ ปอด และลำไส้ และประสาทส่วนลำคอ ทั้งหมดนี้ 12 สัญญาณที่ประสาททำหน้าที่ให้แก่ชีวิต

การติดต่อทางจิต มีตั้งแต่ระดับกาย เช่นพยักหน้าแสดงว่าเห็นด้วย การติดต่อระดับจิต เช่นคิดว่าคนนั้นน่าจะโทรศัพท์มาหาเรา แล้วโทรศัพท์ก็ดังขึ้น การติดต่อระดับสมาธิจิตขั้นสูงเรียกว่า Mass Meditation เช่นที่พระอาจารย์ไพบูลย์ นิสัยสุตานุยุติ ส่งดวงแก้วมายังผู้เขียนในขณะทำสมาธิจิต และผู้เขียนสามารถเห็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระดำเนินโปรดมนุษย์ ตามที่ผู้เขียนเคยทราบว่า ท่านทรงโปรดชาวนรกยามหนึ่ง ยามสองโปรดเทวดา ยามสามโปรดสรรพสัตว์ ยามสี่โปรดมนุษย์

การติดต่อของจิตโดยการส่งสัญญาณสู่ร่างกายส่วนอื่นๆ เช่น หัวใจ ปอด ลำไส้ และประสาทส่วนลำคอ มี 12 สัญญาณที่ประสาททำงานให้แก่ชีวิต ประสาทไม่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัดเหมือนอวัยวะส่วนอื่นๆดังเช่นหัวใจ แต่ถ้าส่วนศีรษะถูกแยกจากร่างกาย ร่างกายจะทำงานได้อยู่พักหนึ่งตามจิตสั่งการ ก่อนยุติบทบาททั้งมวล ดังเช่นที่ผู้เขียนเคยประสบด้วยตัวเองสมัยยังเด็กอยู่ เมื่อพี่เขยเป็นทหารขับรถจี้เลี้ยวโค้งแล้วอุบัติเหตุเสียชีวิตตรงจุดที่คนตกปลาเคยเสียชีวิตตรงนั้นมาก่อน จิตของพี่เขยสามารถมาบ้านภรรยาของเขาที่นอนอยู่ห้องเดียวกับผู้เขียนซึ่งนอนอยู่กับแม่ และพี่เขยจะนำภรรยาไปอยู่กับเขาเพราะความเป็นห่วงที่ภรรยากำลังตั้งครรภ์จะเลี้ยงลูกคนเดียว จิตเลยสั่งการให้วิญญาณเดินทางจากจุดที่เกิดอุบัติเหตุแล้วเสียชีวิตห่างจากบ้านประมาณ 500 กิโลเมตร เพื่อมาพบภรรยาอันเป็นที่รักแห่งจิตของเขา จะเอาภรรยาไปด้วยกัน ภรรยารู้ตัวเพราะสัมผัสถูกแหวนที่ทหารนำมาส่งคืนให้เมื่อเวลา 6 โมงเย็น เสียชีวิตเวลา 4 โมงเย็น ที่เล่านี้เพื่อแสดงการเดินทางของจิตที่มีความตั้งมั่น แม้จะออกจากสรีระหรือรูปแห่งกายแล้วก็สามารถทำตามจิตสั่งได้ จนเกิดภาวะที่ออกจากภวังค์จิตนั้น เพราะพี่สาวนึกขึ้นได้ว่าสามีเสียชีวิตแล้วเพราะสัมผัสแหวนที่เขานำมาส่งให้ตอนเย็นนั้นเอง นี่คือการทำงานของจิตโดยปราศจากกาย หรือการทำงานของจิตที่อยู่ในภาวะแห่งความว่าง เช่น การสมาธิ สามารถเห็นดวงแก้วที่พระอาจารย์ส่งมาทางสมาธิ หรือเห็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระดำเนินอยู่ แม้จะเป็น 2500 ปีแล้ว

การทำงานของจิตประสานงานกับอวัยวะของร่างกายโดยผ่านการประสานงานของระบบศีรษะกับการติดต่อผ่านไขสันหลังที่แยกออกไปสู่การทำงานของส่วนต่างๆของร่างกาย เช่น ระบบประสาทที่ทำงานโดยอัตโนมัติอีก 10 ระบบ ได้แก่ ระบบย่อย ระบบหายใจ ระบบการหมุนเวียนโลหิต ระบบการขับถ่ายของเสียทางปัสสาวะ ระบบการเติบโตของกล้ามเนื้อ ระบบการเติบโตของกระดูก ระบบประสาท ระบบจิตสัมผัส ระบบการสร้างฮอร์โมน ระบบการสร้างชีวิตใหม่ การเรียนรู้ การจำ การพูด การพัฒนาความคิด อุปนิสัย บุคลิกภาพ ทั้งหมดนี้ เคยสังเกตไหมว่า อยากกินอะไร เพราะร่างกายขาดอะไร สิ่งต่างๆนี้เป็นการทำงานของจิต

เราสามารถทำจิตว่าง ซึ่งดีสำหรับจิต ไม่ต้องวุ่นวายทำงานตลอดเวลา ช่วยให้พลังงานของจิตส่วนอื่นๆ ได้มีโอกาสรับข่าวสารภายนอกได้ ดังเช่น ที่ปรากฏกับผู้เขียนสามารถเห็นดวงแก้วหรือเห็นพระพุทธเจ้าในภาวะจิตว่าง ที่เราบงการสมองไม่ให้คิดอะไร จิตก็มีการส่งสัญญาณโดยยแม่เหล็กและไฟฟ้า รับภาพได้เอง ดังปรากฏตัวอย่างจากผู้เขียน มิใช่หมายความว่า เราจะทำสมาธิ เพื่อให้เห็นอะไรโดยตั้งใจ เพราะการสมาธิ คือการไม่ใช้งานของจิต จิตจะมีสัญญาณเอง เพราะคำว่าสมาธิ คือการไม่คิด เป็นภาวะให้จิตพักผ่อน ไม่ต้องทำงานด้วย การคิด ถึงแม้ว่า เซลล์ประสาทสมอง จะไม่อยู่นิ่ง จะมีการประสานงานถึงกันตลอดเวลา เราก็พักการทำงานโดยตั้งใจไม่คิดในระหว่างสมาธิ เป็นโอกาสให้ ระบบการทำงานเซลล์โดยเฉพาะที่ ดี.เอ็น.เอ. ซึ่งทำหน้าที่บริหารสำคัญในหน่วยของเซลล์มีโอกาสไม่ต้องทำงานตามจิตสั่ง เป็นการพัก ช่วยให้เซลล์มีความแข็งแรงจะได้อายุยืน เพราะการทำงานของ ดี.เอ็น.เอ. ต้องส่งข่าวสารผ่านต่อให้ระบบสื่อสารเรียกว่า อาร์.เอ็น.เอ. ถ้าเข้าสมาธิเสียบ้าง ให้โอกาสสองระบบพักผ่อน มีโอกาสกำจัดของเสียที่เป็นสารพิษออกจากระบบเสียบ้าง จะช่วยระบบอื่นได้ โดยเฉพาะจะรู้สึกว่าความจำดีขึ้น เพราะสมองมีโอกาสพักและกำจัดของเสียจากเซลล์สมองได้บ้าง

คำว่า จิต หาคำจำกัดความยาก ไม่ว่าจะอ่านหนังสือจากศาสนาพุทธหลายเล่ม มีสตรีท่านหนึ่งที่แตกฉานเรื่องศาสนาพุทธมาก พูดได้ยืดยาวจนจดจำไม่ทัน จะรบกวนเธออีกก็เกรงใจ แต่คิดว่า จากที่รวบรวมมานี้ คงจะเป็นแนวอธิบายความหมายของจิตได้ว่า เป็นการประสานงานของระบบประสาทสมอง 12 คู่ กับระบบร่างกายอีก 10 ระบบ เรียกว่า จิต เป็นผลงานอันละเอียดของทั้งหมดในร่างกาย เราจึงเห็นได้ว่า เวลาเราอยากกินอะไร ก็เพราะร่างกายขาดสารนั้นก็บอกจิตให้คิดอยากกิน หรือเวลามีจิตสัมผัสคิดถึงใครเขาก็ติดต่อมาหาเรา หรืออย่างพี่เขยของผู้เขียนเสียชีวิตแล้ว จิตก็ละร่างกายออกมาหาภรรยาซึ่งอยู่ไกล 400 ไมล์ได้

ทำอย่างไร จะมีจิตที่เอื้อประโยชน์ต่อร่างกายได้ ก็ต้องเป็นจิตที่บริสุทธิ์ มีความว่างไม่ใช้งานให้เกิดของเสียในเซลล์เสียบ้าง คิดแต่เรื่องที่เกิดความสบายในสมอง นอนหลับพักการทำงานของเซลล์สมองให้เต็มที่จะทำอย่างไรให้หลับปุ๊บได้ทันทีที่เอนกาย สังเกตได้จากการดื่มเครื่องดื่มช็อกโกแลตผงใส่นมผงบ่อยๆ เรียกว่านอกจากมีจิตเมตตาต่อสรรพสัตว์และพืช แล้วก็ซื้อ Milk Chocolate ยี่ห้อ Swiss Milk ซองหนึ่งก็แบ่งเป็นสองหรือสามครั้งได้ เพราะซองหนึ่งเขาให้ใช้ผสมน้ำ 8 ออนซ์ แล้วเติมกับ Instant Nonfat Dry Milk หนึ่งซองเพื่อให้กระดูกไม่อ่อนแอเกินวัย ดื่มทุกครั้งหลังอาหารจะได้อุ่นร่างกายช่วยให้หลับสนิทเต็มอิ่ม

คำว่า จิต ต้องบำรุง ด้วยใจ นอกจากมีเมตตาต่อสรรพสัตว์และพืช และทำสมาธิจิตว่าง ก่อนนอนก็นวดมือ ฝึกหายใจลึกยาว เก็บไว้ที่ช่วงท้องแล้วหายใจออกนับถึงแปด รวมสามครั้ง แล้วนวดสองข้างนิ้วทุกนิ้ว จากฐานนิ้วถึงปลายกลางนิ้ว ทำเช่นนี้สองมือและสองเท้า ตอนเช้าก็นวดหน้าท้อง เริ่มจากต้นขาขวาถึงเอวแล้วนวดระดับเอวถึงกลางขาซ้าย แล้วนวดลงหากลางขาซ้าย เป็นการกระตุ้นการขับถ่ายของเสียตอนนั่งโถส้วม ทำจนระบบทำงานเอาตรงเวลา ไม่ต้องนวดก็ใช้ได้ ตื่นตรงเวลาวิ่งเข้าห้องน้ำไม่ทัน