เขาว่า เกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นความทุกข์ เดี๋ยวนี้ มันบ่แน่ดอกนาย สมัยก่อนแค่รอบเดือนก็ทุกข์แล้ว ถ้าต้องเบ่งเพื่อคลอดลูก จะทุกข์แค่ไหนคงพอเดาได้ แต่ก็พอเลี่ยงความทุกข์ได้ โดยเลี่ยงไม่ให้มีการเกิด ตอนนี้ก็หาวิธีเลี่ยงทุกข์อันดับต่อไป คือเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดตอนแก่ หาสามเหตุของความทุกข์ตอนแก่ ว่ามีอะไรบ้างแล้วก็หาวิธีแก้ตรงจุดที่ก่อให้เกิดทุกข์เป็นเรื่องๆไป ความทุกข์ตอนแก่มีหลายกรณี ก็แก้ตามประสาคนกำลังแก่เพื่อเลี่ยงทุกข์ อันดับถัดต่อจากความแก่ คือ ความเจ็บ จะเจ็บตัวหรือเจ็บใจ ก็ว่ากันตามวิถี เจ็บตัวต่างกับเจ็บกาย ถ้าเจ็บตัวก็หาวิธีเอาคืนมิให้เจ็บใจเพิ่มอีก ถ้าเจ็บกายก็อาจจะถามหาวิธีเยียวยาทางแพทย์ มีการบำบัดรักษา ถ้าเจ็บกายธรรมดา ก็ทายาหม่องนวดถูไปก่อนจนหาย ตอนนี้ จะพูดถึงความเจ็บหรือป่วย เพราะกายไม่แข็งแรง ตามด้วยความเจ็บตามประสาคนแก่ ซึ่งทำท่าจะมากขึ้น เพราะแก่มากขึ้น จะไปคิดว่าเดี๋ยวก็หายเหมือนนวดด้วยยาหม่องนั้น อาจไม่สำเร็จเสมอไป ถ้าไม่หายก็หาสาเหตุทางอื่น ส่วนเรื่องทุกข์เพราะความตายนั้น ยังไม่รู้ จะทุกข์ไว้ล่วงหน้าทำไม

เอาเป็นว่า ผ่านวัยมาแล้ว ตอนนี้กำลังแก่ ก็พยายามหาทางแก้ทุกข์ที่มาพร้อมกับความชราหรือวัยชราไปพลางก่อน ดูทีรึว่า จะมีเรื่องทุกข์ในวัยแก่อย่างไรบ้าง เห็นจะหนีไม่พ้นเรื่องการกินอยู่หลับนอน เรื่องกินแก้ไม่ยาก ก็กินให้ครบสูตร 5 ประเภทของอาหารที่ร่างกายต้องการ มีแป้ง ได้จากข้าว และถั่ว มีทั้งแป้งและโปรตีน โปรตีนได้จากเนื้อสัตว์ ก็พยายามเลี่ยงไขมันสัตว์ ที่จะก่อให้เกิดความเจ็บไข้ได้ป่วย เพราะอาจพอกตามทางเดินโลหิตลามไปถึงปัญหาทำงานของการสูบฉีดโลหิต โยงไปถึงปัญหาหัวใจ และระบบการทำงานอื่นๆในร่างกาย การกินเป็นปัจจัยแรกที่จะแก้ปัญหาในวัยชรา คือกินให้ถูกกับความต้องการของวัยชรา จะได้ไม่มีปัญหาในวัยที่ร่างกายเสื่อมสภาพ ปัญหาเฉพาะหน้า เลี่ยงไม่ได้ในวัยชรา เห็นจะเป็นเรื่องการเดินเหินไม่กระฉับกระเฉงคล่องแคล่ว จะว่าก็ค่อยเดินแล้วกัน อย่ารีบร้อน ก็ไม่พอเพียงที่จะแก้ปัญหาการเดินในวัยชรา เพราะกระดูกเริ่มไม่แข็งแรง ก็ให้พยายามบริโภคผักสดผลไม้สดเข้าไว้ เพราะสิ่งมีชีวิตเช่นพืชที่จะพยายามสร้างชีวิตใหม่ เช่นอย่างผลไม้ ย่อมมีสารอำนวยชีวิต มีสารสร้างความแข็งแรงหรือพืชที่สามารถมีใยแข็งแรงอ่อนไหวตามแรงลมไม่หักโค่นง่ายๆ หรือถ้าเป็นปัญหาร่างกายที่แพทย์เห็นว่าจำเป็นต้องเสริมความแข็งแรงในวัยชรา เช่นของกระดูก และบอกให้กินแคลเซี่ยมเม็ดเพื่อบำรุงกระดูก ก็หวังว่าร่างกายจะสร้างน้ำหล่อเลี้ยงไขข้อไว้เสริมการเคลื่อนไหว อย่าไปทำลายน้ำหล่อเลี้ยงไขข้อจากการกินบางอย่างด้วยการเลี่ยงอาหารบางชนิด เช่น ผักคะน้า ผักกระถิน สัตว์มีปีก น้ำหล่อลื่นไขข้อ Synovial fluid ร่างกายผลิตเองเมื่อมีความต้องการและได้รับสารบำรุงพอควรจากพืชผลไม้ซึ่งสร้างสารตามธรรมชาติที่จะบำรุงร่างกายให้มนุษย์อยู่บ้าง แคลเซี่ยมชนิดเม็ดบำรุงความแข็งแรงของกระดูก แต่ก็ไม่แน่ว่าจะสร้างน้ำหล่อลื่นให้ไขข้อได้ ต้องให้ร่างกายสร้างน้ำหล่อเลี้ยงไขข้อเอง อย่าไปคิดว่ากินอาหารติดมันแล้วจะนำไขมันไปผลิตน้ำมันหล่อลื่นไขข้อ มันคนละเรื่องกัน ร่างกายจะสร้างน้ำหล่อเลี้ยงไขข้อเมื่อร่างกายต้องการสำหรับการเคลื่อนไหว อย่าไปทำลายน้ำหล่อลื่นไขข้อเสียก่อนด้วยการกินอาหารบางอย่างดังกล่าวข้างต้น ประการสำคัญก็คือ สร้างความจำเป็นให้ร่างกายรับรู้ว่า กระดูกจะเคลื่อนไหวนะจ๊ะ เธอต้องสร้างน้ำหล่อลื่นให้กระดูกนะจ๊ะ ต้องผลิต Synovial fluid ให้ข้อต่อกระดูกนะจ๊ะ นั่นคือ การออกกำลังเดินเหินเป็นประจำ เป็นข่าวสารให้ร่างกายและข้อต่อรับรู้และผลิตน้ำหล่อลื่นไขข้อให้ เพรามีความต้องการเนื่องจากเขาต้องการฉัน จะขี้เกียจผลิตน้ำหล่อลื่นไม่ได้ นั่นเป็นวิธีการสอนร่างกายทางหนึ่ง เรียกว่าร่างกายปรับตัวตามภาวะการใช้งาน คนเราจึงสร้างกล้ามได้ด้วยการยกลูกน้ำหนักที่พอจะยกไหว

การเตรียมกายเพื่อรับวัยชรา นอกจากการกินอาหารป้อนแหล่งสร้างกล้ามเนื้อ เช่น โปรตีน การใช้งาน กล้ามเนื้อเป็นส่วนประกอบสำคัญ เพื่อให้ร่างกายตอบรับความต้องการสร้างกล้ามเนื้อ ไม่ใช่ว่ากิน pork ribs วันละ 3 มื้อแล้วกล้ามเนื้อจะใหญ่ ต้องออกกำลังกล้ามเนื้อด้วยการยกแบกหาม ให้เขาสร้างกล้ามขึ้นมาสมกับภาวะการใช้งาน

ถ้าเจ็บกล้ามเนื้อ ก็ใช้ความร้อนจากไออุ่นของผ้าชุบน้ำอุ่นประคบไว้ หรือทายาหม่องถูกนวดให้เกิดความร้อนจากการเสียดสีแล้วพันผ้าเก็บความร้อนไว้ กล้ามเนื้อจะผ่อนคลายหายความตึงที่ทำให้เจ็บ

ก่อนหลับ ก็นวดมือซ้ายด้วยหัวแม่มือขวาจากข้อมือซ้ายถึงปลายนิ้วโป้ง แล้วลงมาเริ่มที่ข้อมือนวดด้วยจังหวะกดแล้วเคลื่อนถึงกลางนิ้วชี้ แล้วเลื่อนหัวแม่มือเริ่มที่ข้อมืออีก กดเคลื่อนไปถึงกลางนิ้วทุกนิ้ว เป็นการกระตุ้นประสาทภายในให้เตือนกล้ามเนื้อของอวัยวะในร่างกายให้ทำงาน เรียกว่าประสาทถึงกัน ทำวิธีนี้ให้ครบทุกนิ้วทุกมือทุกเท้า ก็พอจะแน่ใจได้ว่า กระตุ้นประสาทภายในอวัยวะข้างในให้ทำงาน อย่ามัวหลับหลังอาหารอย่างเดียว นอกจากนี้ สำรวมจิตเป็นหนึ่งเดียว ด้วยการสวดยาวสักบทหนึ่ง เพื่อรวมจิตเป็นสมาธิ และฝึกความจำ ผู้เขียนใช้บทสวดชินบัญชรซึ่งยาว 3 หน้า เพื่อเสริมการกินเม็ดคิงโก้ไบโลบ้าเสริมความจำ เป็นวิธีธรรมชาติที่ร่างกายสอนประสาทให้มีความทรงจำในวัยชรา

ฤดูนี้เปลี่ยนเครื่องนอนให้สมกับการเปลี่ยนอากาศเย็นมีหมอก ผ้าห่มเบาอุ่นผ้านวมสองชั้นเตรียมไว้ หมอนนุ่นสองใบเมื่อกินข้าวเสร็จใหม่ๆ พอหลับก็เหลือใบเดียวเพื่อให้เลือดไปเลี้ยงสมองราบรื่น 6 ชั่วโมง ก่อนหลับสร้างความสุขจากการดูภาพหมาขาวใส่แว่นดำแลบลิ้นแดงชะโงกหน้าต่างรถ ประดับด้วยธงชาติเล็กๆ วางบนตุ๊กตาหมีกับสิงโตข้างหัวเตียง ดูแล้วเป็นสุข ตื่นแล้วเป็นสุข เพราะมีที่รักเป็นเพื่อนยามหลับ เครื่องนอนอบอุ่นไม่หนักตัวจนตื่นเช้า เดี๋ยวหายใจไม่ออก พระเจ้ารับไปสวรรค์แล้วไม่ส่งคืน คนวัยชราที่หายใจติดขัดให้นวดมือเป็นประจำจะฝึกระบบหายใจจนถึงช่วงท้อง ให้อวัยวะภายในประสานกันทั่วถึง

วัยชราขาดเพื่อน ถ้าไม่เลี้ยงแมวแสนฉลาดช่วยประสานอารมณ์ ก็ดูทีวีรายการสารคดีดึงความสนใจสู่โลกกว้าง วิทยาการสมัยใหม่ที่เรายังไม่รู้จะช่วยให้อารมณ์บรรเจิดหลับดี ไม่เหลือความขุ่นข้องระหว่างวัน กลายเป็นขยะทิ้งไปตอนใจออกสู่โลกกว้างของวิทยาการที่เราไม่เคยเขียน ก็ตามทันวิทยาการทางช่อง 28

เกือบสิ้นปีแล้ว ผู้เขียนยังเก็บใบอนุโมทนาใส่แฟ้มแดงของวันวัฒนธรรมไทยปีที่ 5 วันที่ 14 กันยายน ค.ศ.1997 เซ็นต์โดยแจ็คกี้ โกลด์เบิร์ค แห่งรัฐแคลิฟอร์เนีย และมีภาพวาดด้วยพู่กันเป็นสีแดงขนาด 2 ฟุตครึ่ง เป็นอนุสรณ์แห่งความสุข สิ่งเล็กๆน้อยๆทรงค่าสร้างความสุขทางใจในวัยชรา อย่ามองข้าม นอกจากนี้ภาพสมัยยังแข็งแรงไปเที่ยวที่ต่างๆตั้งไว้เพื่อคิดว่าเรายังแข็งแรงไปเที่ยวที่ต่างๆได้นะด้วยการดูภาพถ่ายและส่งความคิดไปถึงอดีต ตุ๊กตาปั้นต่างๆ น่ารักตั้งไว้เชิดชูอารมณ์เป็นสุข เพราะคนมีความคิดศิลปะเท่านั้นสร้างสิ่งที่ปั้นด้วยมือด้วยปูนแล้วเคลือบให้เป็นเงามันเป็นศิลปะเก็บไว้นานหลายชั่วอายุ อย่ามองข้ามงานศิลปะเพราะสร้างความสุขแก่อารมณ์และจิตของเราให้เป็นสุขได้ หายากนะ สิ่งไม่มีชีวิตช่วยให้ชีวิตเป็นสุขได้นะ อย่าคิดว่า ความสุขซื้อได้ด้วยเงินอย่างเดียว อยู่ที่ว่าเรามีวิธีใดที่จะทำให้ใจเป็นสุขได้ แม้แต่ตุ๊กตาเด็กผู้หญิงใส่ชุดผ้าติดลูกไม้ผมยาวเป็นหลอด ดูแล้วก็ทำให้ใจเราเป็นสุขได้ ไม่เชื่อก็ลองหาความสุขรอบตัวดูซิ