เจริญพรท่านพุทธศาสนิกชนผู้ใฝ่ธรรมทุกท่าน กระทู้ธรรม “วิกฤตการเมือง และธรรมะ” หัวข้อ “ธรรมะของผู้นำในยามวิกฤตรัฐบาล: ทางออกจากความแตกแยกด้วยหลักพุทธธรรม” เป็นหัวข้อที่หยิบจับขึ้นมาเรียบเรียงได้อย่างร่วมสมัย โดยใช้ภาพรวมของวิกฤต “Government Shutdown” กับธรรมะเชิงโครงสร้าง Government shutdown ของสหรัฐฯ มักเกิดจาก “ความขัดแย้งทางการเมือง” ระหว่างฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติในเรื่องงบประมาณ ซึ่งเป็น “อาการ” ของระบบที่ขาด “สันติในจิตใจ และสัมมาทิฐิร่วมของผู้นำและประชาชน ในเชิงพุทธธรรม เราสามารถวิเคราะห์ได้ว่า วิกฤตเช่นนี้สะท้อน “ทุกข์ของสังคมที่เกิดจากโลภะ โทสะ และโมหะเชิงโครงสร้าง (Structural Defilements)”

ดังนั้น การใช้ธรรมะจึงมิใช่เพียงการสอนศีลธรรมรายบุคคล แต่เป็นการ “นำหลักธรรมะมาปรับโครงสร้างการบริหารและวัฒนธรรมทางการเมือง” โดยจะขอเดินเรื่องเชื่อมโยง “วิกฤตการบริหารและความแตกแยกทางการเมืองในโลกสมัยใหม่” กับ “พระพุทธปัญญาทางรัฐศาสตร์เชิงธรรมะ” เพื่อประโยชน์เชิงวิชาการ กับผลกระทบทางการเมืองต่อสังคม พร้อมอ้างอิงพระไตรปิฎก และพระธรรมบทในบทความธรรมะสมสมัยสัปดาห์นี้

“ธรรมย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม”

พระธรรมบท "ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ" ธรรมะของผู้นำในยามวิกฤตรัฐบาล ทางออกจากความแตกแยกด้วยหลักพุทธธรรม

1. วิกฤตแห่งอำนาจคือวิกฤตแห่งจิต

ในยามที่รัฐบาลเผชิญกับ “การปิดระบบบริหาร” หรือ “Shutdown” การเมืองขัดแย้งกันจนประชาชนเดือดร้อน สิ่งที่สะท้อนออกมามิใช่เพียงความขัดข้องทางงบประมาณหรืออำนาจ แต่คือ “ความไม่สงบในจิตใจของหมู่ผู้นำ” ที่เกิดจาก โลภะ โทสะ และโมหะเชิงโครงสร้าง (Structural defilements) พระพุทธเจ้าทรงชี้ไว้ในพระสูตรหลายแห่งว่า “โลภะย่อมเป็นเหตุแห่งวิวาท, โทสะเป็นเหตุแห่งการแตกแยก, โมหะเป็นเหตุให้หลงทางธรรม” สํ.ส. (สังยุตตนิกาย สคาถวรรค) เมื่อจิตของผู้นำขาดธรรมะ การบริหารย่อมไม่อาจเป็นไปเพื่อส่วนรวมได้ ดังนั้น การฟื้นธรรมะคือรากฐานของการฟื้นประเทศ

2. ทศพิธราชธรรม: รัฐศาสตร์แห่งธรรมะ

พระพุทธเจ้าทรงสอน พระเจ้ามหาสุทัสสนะ และกษัตริย์ทั้งหลายให้ถือ ทศพิธราชธรรม เป็นหลักการบริหารแผ่นดิน ได้แก่ ทาน, ศีล, ปริจาคะ, อาชชวะ, มัททวะ, ตปะ, อักโกธะ, อวิหิงสา, ขันติ, อวิโรธนะ ชาดก มหาสีหนาทสูตร, ขุ.ชา. (33/155)

หลักธรรมเหล่านี้มิใช่เพียงข้อศีลธรรมรายบุคคล แต่คือ “หลักรัฐศาสตร์ของจิต” ซึ่งสามารถแปลงเป็นโครงสร้างสังคมได้ เช่น

ทาน → นโยบายเพื่อส่วนรวม ไม่ยึดผลประโยชน์เฉพาะกลุ่ม

ศีล → ความโปร่งใสในระบบบริหาร

อาชชวะ → ความตรงไปตรงมาในนโยบาย

ขันติและอวิหิงสา → การอดทนต่อความเห็นต่างโดยไม่ใช้ความรุนแรง

อวิโรธนะ → การยึดมั่นในความยุติธรรมเหนือผลประโยชน์ทางการเมือง

เมื่อผู้นำตั้งมั่นในทศพิธราชธรรม ย่อมทำให้โครงสร้างแห่งการบริหารเป็น “ธรรมาธิปไตย” แทนที่จะเป็น “อัตตาธิปไตย”

3. ธรรมะของความสามัคคี: สังคหวัตถุ 4 และอปริหานิยธรรม 7

นอกจากผู้นำแล้ว พระพุทธเจ้าทรงวางหลักสำหรับ “การอยู่ร่วมของหมู่ชน” ไว้ 2 หมวดใหญ่คือ

(1) สังคหวัตถุ 4 ธรรมะเชื่อมใจคน

ทาน (การให้), ปิยวาจา (วาจาไพเราะ), อัตถจริยา (ช่วยเหลือเกื้อกูล), สมานัตตตา (วางตนเสมอภาค) ที.ปา. (ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค) หลักธรรมนี้สามารถเทียบได้กับ “วัฒนธรรมประชาธิปไตย” ของอเมริกัน ที่ยกย่องการสื่อสารด้วยเมตตา การช่วยเหลือกัน และความเสมอภาคของมนุษย์ทุกคน

(2) อปริหานิยธรรม 7 ธรรมะป้องกันความเสื่อมของชาติ เช่น

- ประชุมโดยพร้อมเพรียง

- เคารพเสียงส่วนรวม

- ไม่บัญญัติกฎหมายโดยมิได้ฟังเหตุผล

- เคารพผู้อาวุโสในธรรม

ที.ปา. (มหาปรินิพพานสูตร, ทีฆนิกาย มหาวรรค)

นี่คือ “ระบบธรรมะเชิงประชาธิปไตย” ที่พระพุทธองค์ทรงสอนแก่ชาววัชชี ผู้มีสภาแบบสาธารณรัฐโบราณ ซึ่งคล้ายระบบรัฐสภาของโลกตะวันตกในปัจจุบันอย่างน่าอัศจรรย์

4. ตัวอย่างจากพระธรรมบท: พระเจ้ามหาสุทัสสนะ

“สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ

อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา.”

พระธรรมบท เรื่องพระเจ้ามหาสุทัสสนะในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า เป็นกษัตริย์ผู้มีอำนาจและทรัพย์มากมาย แต่เมื่อใกล้สิ้นพระชนม์ ได้ตรัสกับพระนางสุภัททาว่า “แม้ราชสมบัติและนครมิใช่ของเรา สิ่งทั้งปวงย่อมเสื่อมไป” นี่คือ “ธรรมะของการปล่อยวางอำนาจ” ที่ชี้ให้เห็นว่า ความยิ่งใหญ่แท้จริงมิได้อยู่ที่การครองแผ่นดิน แต่อยู่ที่การครองจิตด้วยธรรม

5. สรุปบทความธรรมะสมสมัย

ในยามที่โลกเต็มไปด้วยความขัดแย้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และผลประโยชน์เฉพาะกลุ่ม พระธรรมของพระพุทธเจ้ายังคงเป็น “ระบบคิดเพื่อการบริหารที่มีหัวใจมนุษย์” ให้ผู้นำเห็นความไม่เที่ยงของอำนาจ รู้คุณค่าของประชาชน และยึดมั่นในธรรม แทนการกระทำเพื่อพวกพ้อง

“เมื่อธรรมะตั้งมั่นในใจผู้นำ ความแตกแยกย่อมคลี่คลายด้วยเมตตา รัฐบาลอาจปิดได้ แต่หัวใจแห่งธรรมะจะไม่ปิด จะเปิดรับความจริงอย่างเบิกบานตลอดไป”

บริจาคช่วยค่าน้ำ ค่าไฟฟ้าโดยตรงนั้น กรุณา Donation check payable to "Buddhist Meditation Society" หรือ อีกบัญชีหนึ่งชื่อ Wat Phrathat Thongsethi ส่งไปตามที่อยู่ที่แจ้งไว้นี้ 6763 East Avenue H. Lancaster CA 93535 ส่วนท่านที่สะดวก Transfer money with Zelle ก็โอนด้วยเบอร์ (562) 249 - 3789 ขออนุโมทนาบุญ มา ณ โอกาสนี้ด้วย รูปขอจำเริญพร