ธรรมะสมสมัย

หลวงพ่อไสว ชมไกร



สถาบันพระสงฆ์มั่นคงเพราะมีธรรมเป็นอัตตลักษณ์

ท่านพุทธบริษัทสาธุชนทุกท่าน ก้าวเข้าศักราชใหม่ ปีพุทธราช 2562 ปีเปลี่ยน ฤดูกาลเปลี่ยน อากาศเปลี่ยน กฎหมายเปลี่ยน การเมืองเปลี่ยนแบบช็อคโลก ส่วนความเป็นไปได้แค่ไหนเพียงใดคอยติดตามดูกันไปก่อน ประเด็นเรื่องทางการเมืองให้ใจเย็น ๆ เพราะกำลังเป็นอีกโอกาสหนึ่งที่จะได้ประชาสัมพันธ์ประเทศไทย ให้มหาชนทั่วโลกรับรู้ ในการเปลี่ยนผ่านเผด็จการประชาธิปไตยที่กำลังจะมีการเลือกตั้งใหม่ในเร็ววัน


พระสงฆ์กับกติกาของบ้านเมือง

พระสงฆ์กับการถูกยกเว้นทางการเมือง มิใช่ว่าตัดขาดออกจากสังคมการเมือง ยังคงทำหน้าที่อนุเคราะห์ประชาชนได้ในทุกระดับ จะเห็นได้ว่าพระสงฆ์ผู้มีปฏิปทามีสัมมาประพฤติปฏิบัติหนึ่งรูป ยังศรัทธาให้เกิดขึ้นทางสังคม เป็นพึ่งที่เคารพของประชาชนได้อย่างกว้างขวาง ดังนั้นการวางตัวของพระสงฆ์จึงมุ่งเน้นที่การประพฤติชอบในธรรมวินัย เพราะมีธรรมเป็นอัตตลักษณ์ มีความสำรวมระวังในอาจาระเจริญใน ปาริสุทธิศีล คือ

1. ปาฏิโมกขสังวรศีล หมายถึง การสำรวมในปาฏิโมกข์

2. อินทรียสังวรศีล หมายถึง การสำรวมในอินทรีย์ 6 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

3. อาชีวปาริสุทธิศีล หมายถึง การเลี้ยงชีพในทางที่ชอบธรรม

4. ปัจจัยสันนิสิตศีล หมายถึง การพิจารณาก่อนจึงบริโภคปัจจัยสี่ คือ จีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และเภสัช

ดูว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่เป็นบาทฐานให้เกิดสถาบันพระสงฆ์มั่นคง ดังนั้นภิกษุผู้สำรวมระวัง จึงคอยเพ่งการปฏิบัติตนในอาการสำรวม สิ่งที่ภิกษุล่วงการกระทำต้องด้วยอาบัติ มี 6 อย่าง คือ

1. กระทำโดยไม่ละอาย

2. กระทำโดยไม่รู้ว่าสิ่งนั้นจะเป็นอาบัติ

3. กระทำโดยสงสัย แต่ยังขืนทำ

4. กระทำโดยสำคัญว่าควร ในเรื่องที่ไม่ควร

5.กระทำโดยสำคัญว่าไม่ควร ในเรื่องที่ควร

6. กระทำโดยลืมสติ


เรื่องที่ไม่ควร กับ เรื่องที่ควร

เรื่องไม่ควร กับ เรื่องควร บางเรื่องก็เกิดจากมหาชนสมมุติ เป็นกติกาทางบ้านเมืองที่พยายามกำหนดบทบาทพระสงฆ์เพื่อประโยชทางสังคมก็เป็นได้ เพราะเหตุไร จึงให้สังวรในพระปาติโมกข์ ?

เพราะว่าผู้ที่มาบวชเป็นภิกษุมาจากสกุลต่าง ๆ กัน สูงบ้าง ต่ำบ้าง มีพื้นเพต่างกัน การศึกษาที่ต่างกัน อัธยาศัยก็ต่างกัน จึงต้องการกฎหมาย และขนบธรรมเนียม ไว้คอยควบคุม เช่นเดียวกับกฎหมายบ้านเมือง

ภิกษุสำรวมในปาติโมกขสังวร มีผลดีอย่างไร ?

- ไม่เป็นเหตุให้เพื่อนสมณะด้วยกันเกิดความรังเกียจ

- ไม่เกิดความร้อนใจของตัวในเวลาเข้าที่ชุมชน

- ไม่หวาดหวั่นเกรงเขาจะทักท้วง

- ไม่ทำให้ศาสนามัวหมอง

- ประชาชนยกมือไหว้ด้วยความสนิทใจ

ภิกษุไม่สำรวมในปาติโมกขสังวร มีผลเสียอย่างไร ?

- เป็นเหตุให้เพื่อนสมณะด้วยกันเกิดความรังเกียจ

- เกิดความร้อนใจของตัวในเวลาเข้าที่ชุมชน

- หวาดหวั่นเกรงเขาจะทักท้วง

- ทำให้ศาสนามัวหมอง

- ประชาชนยกมือไหว้ด้วยความไม่สนิทใจ

ภิกษุสำรวมในอินทรีย์ 6 มีผลดีอย่างไร ?

- ทำให้ดำรงอยู่ในสมณะเพศได้นาน

ภิกษุไม่สำรวมในอินทรีย์ 6 มีผลเสียอย่างไร ?

- ย่อมพินาศจากพรหมจรรย์ตกสู่เพศฆราวาส

ธรรม มีปาติโมกขสังวรเป็นต้น ชื่อว่า ปาริสุทธิศีล เพราะเหตุไร ?

- เพราะเป็นเครื่องทำศีลให้บริสุทธิ์

ปาริสุทธิศีล มีความสำคัญอย่างไร ?

ผู้ประพฤติธรรม คือ ปาริสุทธิศีล 4 นี้ ตามสมควรแก่ภาวะของตน ๆ เพื่อขัดเกลาศีลให้บริสุทธิ์ เมื่อศีลบริสุทธิ์แล้ว ก็เป็นเหตุให้จิตบริสุทธิ์ และปัญญาบริสุทธิ์โดยลำดับจนกระทั้งเป็นผู้บริสุทธิ์จากกิเลสทั้งปวง เป็นไปเพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์ คือ เพื่อพ้นจากทุกข์โดยสิ้นเชิง


สถาบันหลักของประเทศไทยเป็นที่พึ่งของสังคม

ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ 3 สถาบันหลักของประเทศไทย ถ้าอยู่ในฐานะที่เป็นที่ของประชาชนทางสังคมได้ประเทศก็ไปรอด ที่ยกรายละเอียดบางอย่างโดยทางวินัยของพระสงฆ์ เพื่อให้มีสติระลึกถึงคุณค่าความเป็นสถาบัน ถ้าสถาบันใดใช้อำนาจผิดไปจากกติกาที่มหาชนสมมุติ ไม่เป็นไปเพื่ออนุเคราะห์ประชาชน จะมีผลทำให้ขาดความเป็นที่พึ่ง สูญเสียความศรัทธา ไม่อยู่ในฐานะในความมั่นคง ประชาชนจะเสื่อมถอยในฐานะเป็นสถาบันแห่งความเคารพ รูปขอจำเริญพร