ขอจำเริญพร ท่านผู้สนใจใฝ่ธรรมทุกท่าน เรื่อง การนอนหันศีรษะไปแต่ละทิศ มีทั้งในคติ พระพุทธศาสนา และ พราหมณ์ฮินดู ซึ่งให้ความหมายแตกต่างกันไปตามภูมิหลังของศาสนา

ในพระไตรปิฎกและอรรถกถา กล่าวถึงการนอนว่า พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน โดยทรงนอนตะแคงขวา หันพระเศียรไปทางทิศเหนือ เรียกว่า สีหไสยาสน์ (การนอนของราชสีห์) เป็นท่าที่สงบ สำรวม และเป็นสิริมงคลแก่ผู้ปฏิบัติ

นอนหันศีรษะไปทิศเหนือ ถือเป็นสิริมงคล เนื่องด้วยพระพุทธองค์ปรินิพพานโดยหันพระเศียรไปทิศนี้

นอนตะแคงขวา แทนความไม่ประมาท ไม่เผลอหลับในอิริยาบถที่เป็นเหตุแห่งความกำหนัดหรือเกียจคร้าน

ดังนั้น คติทางพุทธศาสนาเน้นที่ ความสำรวมและการเอาอย่างพระพุทธองค์ มากกว่าความเชื่อเรื่องโชคลางจากแต่ละทิศ

ในคัมภีร์ฮินดู (โดยเฉพาะศาสตร์วาสตุ – Vastu Shastra) มีการกำหนดทิศทางที่เกี่ยวข้องกับการนอน เพราะแต่ละทิศสัมพันธ์กับเทพเจ้าและพลังจักรวาล

หันศีรษะไปทิศใต้ ดีที่สุด เชื่อว่าเป็นทิศของพระยม (เทพแห่งความตาย) และโลกใต้พิภพ จึงทำให้จิตสงบ หลับสนิท อายุยืน

หันศีรษะไปทิศตะวันออก ทำให้มีปัญญา ความจำดี เพราะสัมพันธ์กับพระอาทิตย์ ผู้ให้แสงสว่างและพลังชีวิต

หันศีรษะไปทิศตะวันตก ไม่เป็นมงคลนัก บางคัมภีร์ถือว่าเป็นทิศของความไม่เจริญ แต่บางสายถือว่าเหมาะกับนักบวชผู้สละโลก

หันศีรษะไปทิศเหนือ ไม่ควรอย่างยิ่ง เชื่อว่าตรงกับพลังแม่เหล็กโลก ทำให้เลือดไหลเวียนผิดปกติ และเป็นทิศของโลกวิญญาณ เสมือนการนอนหันไปหาความตาย

ในเรื่องการนอนหันศีรษะไปทิศต่าง ๆ นั้น เป็นทั้งคติความเชื่อทางวัฒนธรรม ศาสนา และหลักสุขภาพที่มีการกล่าวถึงในหลายสังคม จะเห็นได้ว่า

ทิศใต้ : ถือว่าเป็นทิศแห่งความสงบ และเป็นสิริมงคลสำหรับผู้ปฏิบัติธรรม เพราะพระพุทธเจ้าทรงเสด็จดับขันธปรินิพพาน โดยบรรทมตะแคงขวา หันพระเศียรไปทางทิศเหนือ พระพักตร์ไปทางทิศตะวันตก ทำให้คติชาวพุทธถือว่า การนอนหันศีรษะไปทิศใต้ เป็นการจำลองแบบอริยบุคคล

ทิศตะวันออก : เชื่อว่าเป็นทิศของการเริ่มต้น การเจริญงอกงาม เพราะพระอาทิตย์ขึ้นจากทิศนี้ ผู้คนนิยมให้เด็กนอนหันศีรษะไปทางตะวันออกเพื่อจะได้ฉลาด สดใส และมีปัญญา

ทิศเหนือ : ในไทยถือไม่เป็นมงคลมากนัก (ยกเว้นคติอินเดียบางสาย) เพราะเป็นทิศที่พระพุทธเจ้าปรินิพพาน การหันหัวนอนไปทิศเหนือจึงมักใช้เฉพาะ ผู้เสียชีวิตในบุคคลสูงศักดิ์

ทิศตะวันตก : บางคติถือว่าเป็นทิศของความเสื่อม ความตาย เพราะพระอาทิตย์ตกทางทิศนี้ แต่ก็มีความเชื่ออีกด้านว่าผู้ฝึกจิตหรือผู้สูงอายุควรนอนหันไปทิศตะวันตกเพื่อเตือนสติว่า “ชีวิตย่อมมีความดับไป”

ทิศตะวันตกถือเป็น ทิศแห่งความตาย หรือ "ยมโลก" เพราะเป็นทิศที่พระอาทิตย์ตกดิน เปรียบกับชีวิตที่สิ้นสุดแล้ว ในคัมภีร์บางสายถือว่าทิศตะวันตกเป็นทิศของพระยม (เจ้าแห่งความตาย) ผู้ดูแลดวงวิญญาณ

เมื่อหันศีรษะผู้ตายไปทางตะวันตก เท่ากับส่งผู้ล่วงลับเข้าสู่โลกหน้า เป็นการวางจิตให้สงบและสอดคล้องกับจักรวาลทัศน์

มีหลักฐานว่าพระพุทธเจ้าทรงปรินิพพานโดย หันพระเศียรไปทางทิศเหนือ และ เบื้องพระพักตร์หันไปทางตะวันตก จึงทำให้คติ "ทิศตะวันตก = ทิศนิพพาน/ความตาย" แพร่หลาย

ทิศตะวันออกถือเป็น ทิศมงคล เพราะเป็นที่พระอาทิตย์ขึ้น หมายถึงการเริ่มต้นใหม่ แสงสว่าง และความรุ่งเรือง โดยมากจะใช้ในพิธีที่เกี่ยวกับการเกิด การบวช การแต่งงาน มากกว่าการตาย

ถ้าหันศพไปทางตะวันออก ไม่ได้ถือว่าผิดบาปร้ายแรง แต่จะ ไม่ตรงตามคติและจารีตดั้งเดิม ทำให้ผู้รู้บางคนอาจมองว่า “ขัดธรรมเนียม” อาจถูกตีความว่าไม่ส่งผู้ตายไปสู่ภพใหม่อย่างถูกต้อง หรือเหมือนเชิญวิญญาณกลับมา (เพราะทิศตะวันออกเป็นทิศแห่งการเกิดใหม่) บางทีก็เป็นความประสงค์ของครอบครัว โดยมากจะเห็นจากวัฒนธรรมชาวอเมริกันเสรีบางกลุ่มที่มีความรัก บูชาความรัก จึงต้องการให้คนรักนั้นกลับมาสู่ครอบครัวอีกครั้ง (แต่ก็เป็นส่วนน้อย)

การหันไปตะวันออกอาจถูกมองว่าเป็นการขอให้ผู้ล่วงลับได้กลับมาเกิดในภพภูมิที่ดี (ไม่ใช่การส่งวิญญาณไปสู่ความสงบอย่างเดียวเหมือนทิศตะวันตก)

หันศีรษะไปทิศตะวันตก สอดคล้องกับคติการตาย, การสิ้นสุด, การไปสู่ยมโลก/นิพพาน

หันศีรษะไปทิศตะวันออก ถือว่าไม่ตรงจารีต, แต่ก็ไม่ถือว่าผิดร้ายแรง เป็นเพียงการเปลี่ยนความหมายเชิงสัญลักษณ์ว่า “ตายเพื่อเกิดใหม่”

ส่วนผู้มีศรัทธาต้องการสนุบสนุนวัดพระธาตุทุ่งเศรษฐี กรุณา Donation check payable to "Buddhist Meditation Society" หรือ อีกบัญชีหนึ่งชื่อ Wat Phrathat Thongsethi ส่งไปตามที่อยู่ที่แจ้งไว้นี้ 6763 East Avenue H. Lancaster CA 93535 ส่วนท่านที่สะดวก Transfer money with Zelle ก็โอนด้วยเบอร์ (562) 249 - 3789 ขออนุโมทนาบุญ มา ณ โอกาสนี้ด้วย รูปขอจำเริญพร