ธรรมะสมสมัย

หลวงพ่อไสว ชมไกร



ความใช่ที่หลากหลาย

ท่านสาธุชน พุทธบริษัทผู้ใฝ่ธรรมทั้งหลาย ธรรมะสมัยวันนี้ คงไม่ลงรายละเอียดมากนัก ขอนำกล่าวเล่าธรรมที่ทุกคนสัมผัสอยู่กับชีวิต เพราะเราต้องมีชีวิตอยู่กับความรู้ความเข้าใจ คุณงามความดีทั้งมวลก็ขึ้นอยู่กับการกระทำของเราทั้งสิ้น ดังนั้นลมหายใจเข้า - ออก ต้องก้าวไปพร้อมกับการเรียนรู้อย่างมีสติ คติการเรียนรู้ตามโลก และ คติการเรียนรู้ตามธรรม ต้องศึกษาให้ควบคู่กันไปเหมือนที่เราเปรียบว่า "ชีวิตประกอบด้วยกายและจิตวิญญาณ เพราะวันพรุ่งนี้เราต้องก้าวต่อไป เราจึงต้องใส่ใจทำวันนี้ให้เป็นประโยชน์ที่สุด


คติการเรียนรู้ตามโลก

สมมุติบัญญัติ ความสำคัญเรื่องที่ต้องเรียนรู้ต่าง ๆ จำเป็นมากมายที่เดียว ดังนั้นต้องนิยามให้ชัดเจนเพื่อให้เกิดความเข้าใจร่วมกัน เพื่อให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ยกตัวอย่างเรื่องสี เช่น สีเขียว สีแดง สีขาว สีดำ เป็นต้น ฯ นี้เป็นเรื่องชัดเจนด้านสมมุติบัญญัติ อย่างฤดูกาลนี้ เป็นบุญทอดกฐินตามวัดต่าง ๆ ซึ่งการสวดญัตติทุติยกรรมวาจา เช่น การมอบให้ผ้ากฐิน เป็นเรื่องพระบรมพุทธานุญาต และมีรายละเอียดที่เป็นเรื่องเกี่ยวกับพุทธบัญญัติอยู่มาก ดังนั้นจะปฏิเสธเรื่องสมมุติว่าเป็นเรื่องไม่สำคัญคงไม่ได้ เป็นต้น ฯ คติการเรียนรู้ตามโลก ฉะนั้นต้องทำความรู้ความเข้าใจไม่แพ้การค้นหาความจริงด้านปรมัตถ์


คติการเรียนรู้ตามธรรม

ธรรมชาติมีอยูแล้ว มีอยู่จริง จิตที่รู้ ตื่น เบิกบาน จึงเป็นพุทธจิต สิ่งสำคัญคือเป็นเรื่องเรียนรู้ได้เฉพาะตน "สุทธิ อสุทธิ ปัจจัตตัง นาญโญ อัญญัง วิโสธเย" บริสุทธิ์ ไม่บริสุทธิ์ เป็นของเฉพาะตัว คนอื่น จะมาทำให้เราบริสุทธิ์ไม่ได้ คติการเรียนรู้ตามธรรม การศึกษาธรรมเป็นเรื่องการกระทำให้จิตวิญญาณบริสุทธิ์ เป็นไปเพื่อความเกลี้ยงเกลาจากอำนาจแห่งกิเลสตัณหาราคะ การละจากเหตุปัจจัยที่ ก่อให้เกิดทุกข์ ความเข้าใจเรื่องอริยะสัจจ์ จึงเป็นแหล่งหลักของการเรียนรู้ ซึ่งเป็นความรู้ที่แตกต่างจาก ปริญญาเอก อย่างที่โลกยกย่องหลงไหล


ความใช่ที่แตกต่าง

บรรดาปรัชญาตามความเชื่อของสำนักต่าง ๆ ล้วนเป็นความใช่ที่ประกอบด้วยเหตุผลตามจริงประจักษ์ที่ตนสัมผัสทั้งสิ้น การเข้าถึงและการยอมรับนับถือว่าเป็นสรณะที่พึ่งนั้นเป็นเรื่องใหญ่มาก การจะทำลายความเชื่อของแต่ละท่านออกไปนั้นเป็นสิ่งยาก "ให้ทุบกำแพงเมืองจีนยังจะง่ายกว่าให้ไปทำลายความเชื่อของคน" สิ่งสำคัญที่ควรนับว่าใช่ คือ เราจะสามารถอยู่ท่ามกลางความแตกต่างเหล่านั้นได้อย่างไร จึงขอให้ท่านทั้งหลายมีธงชัยปักหลักไว้ 3 อย่าง ดังนี้ คือ

1) อยู่ให้ได้ คือ ต้องใฝ่สิ่งรู้ สู้สิ่งยาก คำกล่าวของคนรุ่นก่อน ๆ มักจะกล่าวว่า "ชีวิต คือ การต่อสู้ ศัตรู คือ ยากำลัง" ซึ่งมีความหมายว่า ให้มีขันติ ความอดทน สามารถเข้าใจและนำอิทธิบาทธรรม มาใช้ได้อย่างมีประสทธิผล อิทธิบาทธรรม 4 ประการ คือ

ฉันทะ ความพอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น

วิริยะ ความพากเพียรในสิ่งนั้น

จิตตะ ความเอาใจใส่ฝักใฝ่ในสิ่งนั้น

วิมังสา ความหมั่นสอดส่องในเหตุผลของสิ่งนั้น

2) อยู่ให้ดี คือ ต้องมีความซื่อสัตย์จริงใจ เช่น การรักษาศีล รักษาแล้วเกิดประโยชน์สูงสุด และเป็นไปเพื่อประโยชน์ที่แท้จริงของศีล การรักษาศีล มีวัตถุประสงค์สำคัญ 5 ประการ คือ

- เพื่อเป็นการป้องกันชีวิตของเราในภพชาติปัจจุบัน ไม่ให้ต้องพบกับความทุกข์ ความเดือดร้อน และความเสื่อมเสียอันเนื่องมาจากการเบียดเบียนตนเองและผู้อื่น

- เพื่อให้เกิดความสุข ความดีงาม ในการดำเนินชีวิต

- เพื่อให้เกิดความสงบร่มเย็น และความดีงามแก่ครอบครัว และสังคม

- เพื่อให้เกิดความซื่อสัตย์จริงใจ จงรักภักดี และห่วงใย แคร์ความรู้สึกของผู้อื่น

- เพื่อเป็นพื้นฐานในการพัฒนาคุณธรรมที่สูงขึ้นไป ได้แก่ สมาธิ และปัญญา อันจะทำให้บรรลุ มรรคผลนิพพานได้

3) อยู่ให้มีประโยชน์ ข้อนี้เป็นคำถามสำหรับการเลือกสิ่งที่ดีที่สุด สิ่งที่ควรทำให้ดีที่สุด สมมุติว่า ถ้าเราใช้ชีวิตราวกับวันนี้เป็นวันสุดท้าย เราจะทำอะไร เป็นวันสุดท้ายจริง ๆ

1) การต่อสู้เพื่อจะทำให้มีชีวิตอยู่รอดให้ได้ เพราะความตายเป็นเรื่องง่ายนิดเดียว แต่การจะมีชีวิตให้อยู่รอดได้นั้นเป็นเรื่องที่ยากยิ่ง

2) หลังจากการรอดมาได้แล้วเราควรคิด พูด หรือกระทำสิ่งใด ที่ไหน แก่ใคร

3) เราควรจะดูแลตัวเองอย่างไร หรือเมื่อตัวเราเองยังไม่สามารถดูแลคนเองได้ จะไปดูแลคนอื่นได้ยังไง วิธีใด เมื่อใด

4) การดูแลชีวิตที่แท้จริง ควรดูแลทั้งร่างกายจิตใจให้มากขึ้น เพื่อค้นหาปัญญาที่แท้จริงในการมีชีวิต เพื่อใครกัน สำคัญเราต้องคิดเป็น เพราะการคิดเป็นสำเร็จทุกอย่างตามหลักอริยะสัจจ์

ข้อที่ว่า "อยู่ให้มีประโยชน์" ฝากไว้ให้ทุกท่านไปต่อยอดนะ เพราะเรื่องความคิดทางด้านศีลธรรม เป็นเรื่องละเอียดอ่อน การย้ำคิดย้ำทำอาเป็นเรื่องที่ดูจะล้าสมัย แต่เมื่อเราใส่ใจแล้วก็ได้คุณค่าอยู่ดี ท่านผู้ใฝ่ธรรมสามารถนำไปค้นหาความใช่ที่แตกต่างนั้นได้ สำหรับธรรมะสมสมัยในสัปดาห์นี้ขอพักไว้เท่านี้ แล้วพบกันใหม่สัปดาห์ต่อไป รูปขอจำเริญพร