ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
โรงเรียนของแม่ ตอนที่ 25

ฝนกั๊กตัวเอง ไม่ตกตามฤดูกาล ฝนตั้งเค้าหลอกให้ดีใจหลายครั้ง หลายคนยิ้มชื่น ไม่ตก รอเก้อ ก่อนโน้นตกเพียงจิ๊บจ๊อย ไม่สมกับความอยาก

นั่งอยู่ที่โต๊ะ 8 โมงเช้า ฝนตกเหมือนฟ้ารั่ว นั่งชื่นใจ แห้งแล้วมานานเดือน ถึงฝนจะตก คนก็ยังเดิน เด็กนักเรียนเดินเป็นกลุ่ม ไม่สนใจ เปียกหรือหนาว ความจริงของชีวิต ถ้าชีวิตหมดความกลัว สิ่งดีๆ ก็วิ่งเข้าหาชีวิต ชอบดูฝนตกหนาเม็ดกระทบถนน น้ำแตกกระจาย ลอยตัวสูง เหมือนกับกระโดดยืดหยุ่น วันนี้ฝนมากับลม กิ่ง ใบ ต้นไม้ เคลื่อนไหว ใบที่ตายปลิวว่อน จากต้นเคยหลับนอน แม่บ้านฟังทีวี ฝนจะตกอีกหลายวัน บอกให้ไปซื้อถังพลาสติก 32 แกลลอน มา 4 ใบ ราคา 9 เหรียญหย่อนเซ็นต์ รวมภาษีเกือบ 10 เหรียญ ยื่นเงิน หนึ่งส่วนในสี่ส่วนให้ บอกกับผมลืมเบิกเงิน ที่พูดจริงหรือ เพราะธรรมชาติของผู้หญิงเงินย่อมไม่ขาดกระเป๋า ถ้าเป็นลูกสาว ลูกชายผม ยอมรับว่าเป็นไปได้ ถึงจะทำงานมีเงิน แต่นิยมใช้พลาสติกมากกว่า สะดวกสบาย ใช้มากบัตรสมนาคุณ ระยะทางไปไหนต่อไหน เครดิตเพิ่ม คนปัจจุบันเรียกว่ายัดเยียดหนี้

แต่ถ้าผมบอกว่าไม่มีเงิน แม่บ้านเชื่อตามบอกเล่า เพราะบวกลบคูณหารเข้าใจสถานการณ์

เรื่องขาดน้ำ ต้องควมคุมการใช้ ชีวิตผมหมดความสุขไปมากส่วน โดยปกติเป็นคนใช้น้ำเติบ เมียเคยตำหนิ ทรัพยากรณ์ทุกอย่าง ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง คำเตือนกับผมยอมรับได้ผล ถึงมากสิ่งจำเป็นใช้แบบประหยัด การใช้น้ำจะตัดขาดเลยคงไม่ได้ จะเหมือนตอนอกหัก ถูกสาวเขี่ยให้พ้นทาง จำใจต้องปรับสภาพจิต ยังขืนตื้อเท่ากับบริหารเวลาให้ไร้ค่า

เคยถามคนรุ่นใกล้เคียง ชีวิตเลิกงานวิ่งเต้นหาเงินมาหลายปีทุกคน นอนหลับยาวไหม หรือตื่นบ่อย มีน้อยราย หลับยาว ส่วนมากจะหลับตื่น เข้าห้องน้ำ แล้วตื่นจริงๆ ล่ะ หมายถึงลุกจากเตียง เข้าห้องน้ำ ล้างหน้า แปรงฟัน เข้าครัวต้มน้ำ ชงกาแฟ แล้วออกมานั่งอ่านหนังสือพิมพ์ หรือแมกกาซีนรายสัปดาห์ แม้แต่เปิดทีวีฟังข่าว

หลายคนมองหน้า ส่งยิ้ม ทุกอย่างพอเกษียณ ผังงานชีวิต ถูกรื้อโยนลงขยะจัดสรรใหม่ นอนดึกหน่อย ตื่นสาย วันไหนมีกีฬา จะนั่งหน้าจอ พอบ่ายคล้อย เริ่มชีวิตขัดแย้งกับศีลข้อห้า เคยโต้แย้งกับตัวเองของมึนเมาไม่เคยให้ประโยชน์ เสียเงินดื่มแก้วที่สาม สติเริ่มสั่นคลอน ตอนแรกเมียเตือนด้วยความเป็นห่วง เคยขึ้นเสียง รุ่งขึ้นนั่งคิด สิ่งที่กระทำไร้คุณ คงจะห่วง จริงอยู่กันมานานได้รับการดูแล ห่วงใย เพิ่มเครดิต

นี่ยังดี วันอาทิตย์ เมียชวนไปวัด บ่อยครั้ง ความเป็นพุทธศาสนา คุณค่าส่องกับใจ เออจริงความคิดและการปฏิบัติดีนำความสงบมาสู่ใจ

บอกกับเพื่อน ติดตื่นเช้ามืด ออกกำลังบนเตียงนิดหน่อย เข้าห้องน้ำใช้น้ำหลายแกลลอน ใส่เสื้อหลายตัว นี่ดีมีถุงเท้ากันหนาวหนา อุ่น ตอนนี้อากาศเริ่มหนาว แม่บ้านไม่ชอบฮีตเตอร์ ถ้ายังจะรั้นเปิด คงไม่ถูกต้อง

เดินเข้าครั้ว เอาน้ำใส่กา ไม่ให้มากกะ 2-3 ถ้วย สำหรับทำกาแฟ ใส่น้ำมาก เดือดช้า เสียไฟ การประหยัดจะเริ่มได้ทุกที่ ครั้งแรกอาจขัดกับนิสัย โดยทำไม่คิด แต่พอเริ่มชีวิตให้รู้จักคิดถึงผลประโยชน์ ทำบ่อย ซ้ำ กลายเป็นความเคยชิน จับอะไรใหม่ๆ จะเริ่มคิดถึงความสูญเสียก่อน

มากสิ่งชีวิตเริ่มสร้างความผูกพัน อย่างกาแฟ ไม่รู้ว่าติดหรือเปล่า ทุกเช้าจะดื่มหนึ่งถึงสองแก้ว เคยซื้อกาแฟยี่ห้อแตกต่าง สุดท้ายให้คำจำกัดกับชีวิตว่า ดื่มกาแฟไม่มากปอนด์เดียวดื่มเป็นอาทิตย์ ซื้อของดีหน่อย รสจะถูกปาก คงเหมือนพวกครัวซองต์ มอนิ่งบิสกิต โรล เลือกร้าน ส่วนประกอบที่ปรุงด้วยเนยแท้รสย่อมถูกปาก

ผมเคยชินกับการทำกาแฟ ตักกาแฟสามช้อนชา ใส่ถ้วยกรอง หยิบถ้วยใส่น้ำให้ทัน รินน้ำร้อนพอหมดแก้วแรก จะเข้าครัวต้มน้ำ ไม่ทิ้งกาแฟเก่า เพียงตักเพิ่มอีกสองช้อนชา คิดว่ารสจะเข้มข้น จริงแล้วของใหม่รวมกับของเก่า รสจะด้อยคุณค่าลง รสกาแฟจะขาดความสด หลายคนเคยถามความสดคืออะไร คงจะรสดี กลิ่นหอม และความรู้สึก ต่อเติมการเรียนรู้จะเกิดขึ้นเสมอ ยิ้มเลี่ยนอาจไม่ตรงเป้าเสียทีเดียว คนถามหยวน เสียงตอบกลับในโลกย่อมมีความใกล้เคียง

ก่อนหรือหลังจำกัดน้ำ ยังติดนิสัยอาบน้ำวันละครั้ง และชอบอาบนาน เปิดความอุ่นอุณหภูมิของน้ำเพิ่ม ความรู้สึกลืมตัว แต่ปัจจุบันจะยกยอดสมทบวันอื่น ยิ่งช่วงนี้หนาว อาบน้ำร้อน ผิวแห้ง จะคันตัว

เคยคิด รัฐรอบๆ แคลิฟอร์เนีย ทุกรัฐไม่เคยมีปัญหาเรื่องน้ำ ทางเหนือ ออริกอน วอชิงตัน ตะวันออก เนวาด้า ทำไมไม่ต่อท่อน้ำ จ่ายเงินคงไม่มีปัญหา เพราะชีวิตคนชอบเงิน ผมเคยมีปรัชญา เงินไม่สามารถซื้อทุกอย่าง ความเชื่อเริ่มเป็นหมัน

เคยอ่านเรื่องน้ำเมืองไทย บอกว่าคนไทยใช้น้ำเยอะ น้ำจะขาดมือ คนอ่านหัวเราะร่า “นรก” น้ำจะขาดได้อย่างไร ฝนตกหนักบ่อยวัน ถ้ากรุงเทพฯ ฝนทำตัวหลงลืม ตก 2-3 วันหนักติดกันน้ำก็ท่วมหลายซอก ตรอก ถนน น้ำท่วมกรุงเทพฯ น่ารังเกียจ น้ำดำ ถุงลอย มากสิ่งอุจาดตา เมืองไทย แม่น้ำ คลอง บึงหนอง น้ำล้นทั้งนั้น จ้างก็ไม่เชื่อจะสร้างปัญหา

คำบอกเล่าที่ขาดน้ำ เพิ่งโผล่ให้รับรู้ว่า น้ำที่เห็นเยอะ จะคลองปะปา หรือหลายที่สกปรก ด้วยสารเคมี ย่อมเจ๊าด้วยคุณภาพ

หรือกรุงเทพฯ จะขาดน้ำจริง เพราะกิจการ อาบ อบ นวด โสเภณี คนใช้บริการเยอะ น้ำดีๆ ต้องหมดไปกับกิจกรรมประเภทนี้ เคยมีคนพูดทุกสิ่งหลบในหลืบมืด ทึบ ย่อมเดาไม่ได้ แม้แต่ท่อรั่วใต้ดิน รอยรั่วของน้ำเมื่อไม่โผล่เป็นพยาน จ้างก็ไม่รับรู้

เหลือบมองนาฬิกา 9.15 น. ฝนหยุดตกแปลกแต่จริง ฝนหายท้องฟ้าเริ่มสดใส ปลายขอบฟ้ามองไกลโพ้น แสงรำไรของดวงอาทิตย์เริ่มทำงาน เขาจึงพูดว่า ธรรมชาติจะรักษาความสมดุลย์ของตัวตนและหน้าที่เสมอ ความเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติที่ไม่เป็นไปตามหน้าที่ บอกว่าเกิดจากมนุษย์ทำร้านธรรมชาติ มนุษย์จะหลงความคิดตัวเอง ว่าสามารถควบคุมธรรมชาติได้ แท้จริงแล้วไม่สามารถเป็นไปได้ เพียงคิดดี คิดถูก ยังควานหาทาง

คงเหมือน ความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยี คนสะดวกสบาย ติดต่อไปมาหาสู่กันได้ รับรู้ความเคลื่อนไหว แต่ในความสะดวกสบายก็แลกกับความสูญสิ้น สติปัญญาตัวเองเหมือนกัน เราเลิกหยุดคิด ปล่อยให้วัตถุเป็นเครื่องช่วยและทำงาน

ต้นไม้ ใบ กิ่งก้าน ตอนนี้ถูกลมพัด ลมแรงกว่าปกติ ลมถ้าเกินปกติเลยขีดจำกัด กิ่งต้นของต้นไม้บางประเภทจะหัก อันตราย แต่ถ้าลมพัดตามปกติ ย่อมนำความสดชื่นมาสู่ สองเดือนที่แล้วไปอยู่รัฐตะวันออกของอเมริกา วันหนึ่งขับรถ ผ่านหุบเขา ต้นไม้หลากสี เหลือง แดง น้ำตาล เต็มต้น งามแท้ ความงามของธรรมชาติคือความเกษม ไม่มีพิษไม่มีภัย เป็นการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงพฤติลักษณะของธรรมชาติ

ช่วงที่ผมกำลังเล่า ลมแรงกว่าปกติ ใบไม้หลากสี ปลิวว่อน ลมซาใบจะปลิวต่ำ พอลมมาใบจะถูกพัดขึ้นจากหุบเขา ขึ้งลงเต็มสายตา ครับเป็นความงาม อยากจะพูดว่าใจสงบ มีอย่างเดียวที่สัมผัส คือความเป็นธรรรมชาติ

หลายคนมองไม่เห็น เพราะชีวิตง่วนกับการหาเงิน จ่ายเงิน สุดท้ายก็เดินไปตามวิถีชีวิตที่ถูกวางไว้กับกรอบ สายตาเห็นนกเหยี่ยว บินร่อนตัวเอง ปีกกว้าง สายตาคงละเลยเหยื่อ แม้แต่สัตว์ธรรมชาติก็รู้จักหยุดทำร้าย เมื่อท้องอิ่ม ไม่ออกล่า สะสม แถวบ้านนกกาเยอะ ความรู้สึกชอบ อยู่ร่วมกันธรรมชาติขยัน ส่งเสียงร้อง นกตัวเล็ก ผมจะกวาดถนนข้างบ้านบ่อย เคยโทษหมาคุ้ย วันหนึ่งเห็นนกตัวเล็กๆ คุ้ยดินเกลื่อนถนน คงหาไส้เดือน วัชพืชแตกหน่อ หรือแมลง

แม่สอน ชีวิตคนอยู่ได้ด้วยการทำงาน แม่บอกว่า ชาวบ้านต่างมีงานทำ คือทั้งครอบครัว พ่อ แม่ ลูก ปู่ย่าตายาย ช่วยกันทำนา แต่คนส่วนมากจะมีที่นาทำมาหากินน้อย บางครอบครัวเช่าที่ทำ ทุกคนร่วมใช้แรงงาน เกินงาน และรายได้ไม่แน่นอน พูดว่าถูกเอาเปรียบน่าจะถูกต้อง แม่จึงบอกว่า ชาวนาจะเป็นคนจนขาดความคิด ประเทศถึงจะพูดว่าเป็นประชาธิปไตย มีสิทธิ เสรีภาพ แต่ไม่น่าเชื่อ ทุกสิ่งรอบตัว จะเป็นโรงเรียน ที่รักษาพยาบาล สิทธิ กลายเป็นของคนชั้นสอง ความเสมอภาคหลบหน้าไปอยู่ไหน

เมื่อคืนฝนตกหนัก เช้ามืดชาวนาออกไปไถนา ฝนตกเพิ่มน้ำขังนา คลาดวัชพืช หว่านข้าว เผลอไม่นาน ต้นอ่อนขึ้นเขียว ฝนยังตก ถึงเวลา ข้าวตั้งท้อง ออกรวงข้าว ต้นแก่ ฝนหยุดตก ถ่ายทอดเมล็ดข้าวเปลือก ตอบแทนชาวนา แม่บอกว่าชีวิตชานไร่ชาวนา ฝนคือธรรมชาติที่เกื้อกูลชีวิต