ครับเวลาผ่านไป สำหรับผมวัยเกิน 85 ยังโชคดี ที่คำกล่าวเป็นกฎความจริงที่กล่าวว่า จะวัยเด็ก ผู้ใหญ่ สูงอายุ การดำเนินชีวิตตามวัยเป็นความจำเป็นที่กล่าวการดำเนินตามอายุ เป็นหลักของวิทยาศาสตร์ คำว่าหลักวิทยาศาสตร์สำหรับอายุคน คือ จำนวนปีของอายุ เราดำเนินตามกฎเกณฑ์

วัยชีวิตที่คนแบ่งเป็นหลักใหญ่ๆ 3 วัย เด็ก กลางคน และชราภาพ คำกล่าวอ้าง ไม่เป็นเพียงคำกล่าวลอยๆ แต่เกิดจากการรวบรวมข้อเท็จจริง มีข้ออ้างอิงแนะนำให้มนุษย์ดำเนินชีวิตตามวัย ได้ดีงาม วัยคน คำว่าอายุ จะประกอบกับสิ่งเป็นพื้นฐานสำคัญ คือ สมองเป็นส่วนของการรับรู้ สามารถจัดสรรชีวิตได้ดี และอีกอย่างคือร่างกายเป็นเด็ก ร่างกายจะพัฒนาทุกส่วนให้เจริญงอกงาม อย่างร่างกายจะเติบโต แข็งแรงสามารถพัฒนาการดำรงชีวิต เป็นช่วงเริ่มเจริญพอวัยกลางคน พลังความคิด พลังแรงงาน เริ่มเติบโต ถึงจุดก้าวถึงจุดสูงสุด พอผ่านวัยกลางคนเป็นวัยชรา ร่างกายเริ่มหย่อนยาน ความคิด นอกจากความขยันหมั่นเพียร เริ่มลดลงสู่วัยสูงอายุ ถึงจะวัยปลายทางเราก็สามารถพัฒนาชีวิตได้

ครับผมกำลังเอาอายุผมเปรียบเทียบตามข้อเท็จจริง วันนี้ผมอายุเกิน 85 ยังโชคดี ยังตื่นตี 5:00 AM ทุกเช้าตื่นคือการรู้ตัว จะออกกำลังบนเตียงนอน ยกเท้าข้างละ 25 ยกแขน งอเข่า หมุนตัว การออกกำลังผมนำการปฏิบัติจาก YMCA อย่างน้อยอาทิตย์ละ 5 วัน วันละประมาณไม่เกิน 2 ชั่วโมง จะเข้าคลาสจันทร์-พุธ-ศุกร์ เรียกว่า “โยคะ” การออกกำลังจะนอน นั่ง ยืน แล้วแต่ช่วงการออกกำลัง ครับคลาสโยคะมีคนมาออกกำลังวัยไล่เลี่ยกับผม คนมาออกกำลังราวๆ 30-40 คน มีผู้ชาย 3-4 คน นอกนั้นเป็นผู้หญิง ผมสามารถกล่าวได้ว่า ชีวิตการออกกำลัง ในคลาสที่ผมเห็น ผู้หญิงจะตื่นตัวมากกว่าชาย

การออกกำลังที่ YMCA เป็นเพียงส่วนหนึ่งของชีวิตผม ทุกเช้าตื่น 5:00 AM จะออกกำลังกายบนเตียง พอเสร็จ ออกมานอกห้อง ทุกเช้าผมนิยม กวาดพื้นบ้าน สิ่งดีงามการดูแลบ้านห้องให้สะอาด ตอนเป็นเด็กเกิดที่อยุธยา ช่วงเด็กเรียนประถม ที่บ้านสามารถหลับนอนบนบ้านได้ หรือจะหลับนอนในแพที่บ้านค้าขาย ช่วงโน้น 70 กว่าปี ชาวบ้านเดินทางจะอาศัยการพายเรือ บนแม่น้ำป่าสัก

ยุคโน้นแม่น้ำคือ หัวใจสำคัญของชีวิต แม่น้ำเป็นแหล่งอาหารตามธรรมชาติ คือ กุ้ง ปลา หอย เหลือเชื่อยุคโน้นจะมีฝูงปลาที่เรียกว่า ปลาสร้อย ตัวไม่โต สีลำตัว ท้องสีขาว ทางเหนือมีด่านกักน้ำ พอเปิดประตูน้ำ ปลาสร้อยเป็นหมื่นเป็นแสน ว่ายตามกระแสน้ำ กระโดดตัวลอย ชาวบ้านพายเรือ เอาสวิงตักปลา ครับยุควันนี้ เมื่อเดือนธันวาคม ผมไปบ้านอยุธยา แม่น้ำไม่มีเรือพายไปมา ยังพอมีบ้างคนยังหาปลาที่แม่น้ำ อย่างทอดแหลงเบ็ด

ยุคโน้น ตลิ่งของบ้านเป็นทางลาดลงแม่น้ำป่าสัก แม่จะทำดินหน้าบ้านเป็นบันได เอาแผ่นอิฐวางเดินทางลง มีสะพาน สะพานทำด้วยไม้ ยื่นไปในแม่น้ำ สะพานเป็นที่อาบน้ำ จอดเรือ ครับตอนนี้หมดสิ่งเหล่านี้

สิ่งที่เรียกเป็นความเจริญ คือการพัฒนาส่วนปะกอบของชีวิตให้สะดวกสบาย ไปมาหากันได้เร็วขึ้น อย่าง “รถยนต์” และสิ่งที่พัฒนาความเจริญ คือ “การเรียนรู้”

ช่วงที่ไปบ้านอยุธยา คนรู้จักหมดไปแล้ว แม้แต่เด็กรุ่นเดียวกันกับผม ละโลกยังพอมีบ้างก็ย้ายถิ่นผมเอาตัวผมวัด

พอจบ ป.4 พ่อพาผมไปนั่งรถไฟ จากสถานีอยุธยา ไปลงสถานีหัวลำโพง ที่กรุงเทพฯ พอลงรถไฟ พ่อพานั่งรถราง มาลงที่เสาชิงช้า แล้วเดินมาวัดราชบพิธ

พ่อนำผมมาฝากกับสมเด็จพระสังฆราช พระพุทธโฆษาจารย์ สังฆราชองค์ก่อน วัดราชบพิธ สังฆราชท่านเกิดที่อยุธยา บ้านติดกับบ้านพ่อแม่ สังฆราช ช่วงผมเป็นเด็กเรียนประถมที่โรงเรียน “วาสนานุกูล” สังฆราชท่านจะเดินทางมาโรงเรียน ให้รางวัลเด็กเรียนได้ที่ 1 ทุกๆ ปี พอจบ ป.4 พ่อแม่นำไปฝากกับสังฆราช ผมสอบเข้าเรียนมัธยมวัดราชบพิธ อยู่กับสมเด็จพระสังฆราช 6 ปี

ช่วงออกจากวัด สอบชิงทุนกรมฝึกหัดครูได้ ย้ายไปอยู่หอโรงเรียฝึกหัดครู ทุนที่สอบได้ เรียนฟรี หลับนอนฟรี กินฟรี อยากเล่าช่วงย้ายไปอยู่หอ พ่อมาที่วัดพาไปเข้าหอ ครับหอพักนักเรียนทุกคนได้ทุนมาจากจังหวัดต่างๆ

ทุกเช้าก่อน 7:00 AM ทุกคนจะถือช้อนส้อมเป็นสมบัติส่วนตัว ไว้ทานอาหาร เข้าแถว พอโรงครัวเปิดทุกคนเดินเข้าไปรับถาดอาหาร ทุกมื้อ ถาดหลุมมี 4 หลุม ตรงกลางเป็นข้าว มื้อเย็นมีอาหาร 2 อย่างใส่อย่างละหลุม และหลุมสุดท้ายเป็นขนม

ทุกเช้าอาจารย์ประจำหอจะมาปลุก เป่านกหวีด สำหรับเสาร์ทุกคนจะออกไปออกกำลัง

วันหนึ่งในห้องเรียน อาทิตย์แรกของการอยู่ พร้อมหน้าในห้องเรียนมีด้วยกัน 3 ห้องเรียน วันนั้นเสนอการเลือกหัวหน้าห้องมีเพื่อนนักเรียน เสนอชื่อผมกับอีก 2 คนเป็น 3 คน ผลปรากฏคะแนนผมนำได้รับแต่งตั้งเป็นหัวหน้าห้อง

ครับหัวหน้าห้องมีงานพิเศษอยู่อย่างอาจารย์ รองอธิการ คืออาจารย์แฉล้ม เวลาท่านไปกระทรวงศึกษา จะให้คนมาตามผมไปกับท่าน

ครับผมมองดูตัว จบ ป.4 มาอาศัยวัด กิน นอน เรียน กับสังฆราช จนจบ ม.6 ก็ย้ายไปอยู่หอของโรงเรียนได้ทุน ช่วงเรียนวิทยาลัยครูบางแสน ผมคิดเสมอ หลังจากจบ กศ.บ. (การศึกษาบัณฑิต) จะหาทางไปเรียนต่อประเทศอเมริกา เป็น “ความจริงอยู่อย่าง” ถ้าชีวิตเราวางแผนชีวิตที่ถูกต้อง เจริญ และดีงาม ความสำเร็จย่อมบรรลุผล

หลังจากจบ กศ.บ. ช่วงเป็นครู เก็บเงินเรียนภาษาอังกฤษที่ AUA และพัฒนาตัวเอง จะมาเรียนอเมริกา วันหนึ่งเพื่อนบางคนมาเรียนอเมริกา บอกกับผม ลองติดต่อดู ผมติดต่อ Eastern Oregon College เมือง La Grande รัฐออริกอน วิทยาลัย ส่งใบ Transcript โชคดีเข้าข้างตอบรับ

ครับผมเรียน จบ ปี 1970 สิงหาคม ระหว่างเรียน ผมจะเดินทางไปเที่ยวที่ต่างๆ ไปคนเดียว ช่วงปิดภาค อย่างพอปิดภาค จะนั่งรถเกรฮาว กางเกง 2 ตัว เสื้อ 3 ตัว ไปรัฐวอชิงตันสเตท ไปท่าเรือ เรือไปตามเกาะต่างๆ วันหนึ่งไปเรือ ถึงเกาะชื่อซานฮวน ก่อนเข้าจอด จะเห็นฝูงปลาวาฬ กระโดดสนุกสนาน ในมหาสมุทรแปซิฟิก

ปี 1973 ผมเคยนั่งเรือจากประเทศนอร์เวย์ไปประเทศฟินแลนด์ ท่องเที่ยวคนเดียวในยุโรป 4 เดือน บินจากนิวยอร์ก ลงที่ประเทศโปรตุเกส ซื้อตั๋วรถไฟเที่ยวทั่วยุโรป และตั๋วรถไฟ ใบเดียวกัน สามารถใช้ในอังกฤษได้

ครับจะเล่าต่อ เหตุที่เล่าการเดินทางคืออยากมีส่วนแนะให้ สามารถไปไหนต่อไหนได้ อย่างลูกผม สองคนชอบการท่องเที่ยว ลูกสาวไปเรียนเตรียมหมอ ที่มิชิแกน เรียนหมอเคมบริดจ์ที่อังกฤษ 4 ปี กลับมาเรียนต่อแอนอาร์เบอร์ 3 ปี

ลูกชายก็ไปเรียนปริญญาเอกที่ “ฮาวาย” มหาวิทยาลัยมานัว ครับเล่าเรื่องการท่องเที่ยวฉบับหน้า