ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ความจริงหรือความคิด ตอน กรุงเทพฯ 14

ตลาดคลองเตยเป็นตลาดสด มีทั้งวางขายในตลาดมีหลังคา ยกพื้นสูง คนขายนั่งกับพื้นยก หรือระดับเดียวกัน ผักและสิ่งของวาง คนซื้อไม่ต้องก้มหลัง หยิบผักและเลือก และตรงทางถนนเข้าตลาด ไม่ต้องวาบนพื้นยก วางริมถนน อย่างดีบนฟุตบาธ ตลาดสดเป็นสัญลักษณ์การจ่ายตลาดซื้ออาหารของคนไทย คนมีสวนครัว เหลือกินเหลือใช้ นำมาวางขายย่อมได้รับความสนใจ คนคิดสวนครัวที่ปลูกเองเอาไว้กิน ย่อมไม่อาศัยสารเคมีเร่งความเจริญเติบโตและกันแมลง คนจ่ายตลาดอุดหนุน

คนรุ่นใหม่เดี๋ยวนี้ หมดความสนใจตลาดสดไม่อยากเดินเข้า แออัด พื้นน้ำแฉะ บางครั้งทางระบายไม่ได้รับการราดน้ำ ส่งกลิ่น และสำคัญตลาดสดร้อน สู้ตลาดที่ทันสมัย ท็อป โลตัส และอีกมากยี่ห้อ ผักและสินค้าคัด วางเป็นกำ ปลา เนื้อ ตัดและแพ็คเป็นระเบียบ ประเภทอาหารเดลี่โปรดัก อย่างไข่ นม เนย ใส่ตู้เย็น หรือวางไว้มีความเย็น ป้องกันการเปลี่ยนสภาพ ทำให้คุณภาพด้อย ร้านสมัยใหม่การไปซื้ออาหาร แม่บ้านส่วนมาจะถือโอกาส ดูรายการอื่นๆ ประกอบไปด้วย อย่างเครื่องใช้ในครัว ยาล้างจาน เสื้อผ้า ของเด็กเล่น นอกจากความมุ่งหมายซื้อของ แต่เมื่อเดินดูของเท่ากับพักผ่อนไปในตัว

ไม่ใช่แค่ตลาดสด ร้านห้องแถวเล็กๆ กำลังถูกกลืน เมืองไทยแตกต่างกับประเภท ประเทศเจริญกำลังกลับเอาร้านเล็ก อย่างเสื้อผ้า ร้านกาแฟ หนังสือ และของเด็กเล่น และแม้แต่ความจำเป็นเล็กๆ มาวางไว้ บริเวณย่านการค้า แถวหมู่บ้าน เพื่อความสะดวกไม่ต้องเดินทางไกล เสียเวลา เสียน้ำมัน และที่สำคัญอุดหนุนร้านค้าใกล้บ้าน ส่วนตัว ชอบตลาดสด ถึงไม่ซื้อแต่ก็ชอบเดินตอนใช้ชีวิตซำเหมาในยุโรป ปี 1973 3 เดือน จากประเทศโปตุเกส ถึงอังกฤษ ในสแกนดิเนเวีย ทุกเช้ามืดจะเข้าตลาดสดถ้ามี หาซื้อขนมปัง ผลไม้ตุนไว้ในแบคแพ็ค ไปเที่ยวไหน หยุดพัก อาจเป็นม้านั่งเล่นในสวน ริมถนน หยิบของเตรียมในกระเป๋ามาทาน เพราะถ้าไม่ประหยัด กินตามใจปาก เงินอาจหมด กลายเป็นโฮมเลส ในต่างประเทศได้

ชอบตลาดสดคลองเตย และตลาดสดทั่วไปในเมืองไทย ของสดๆ ยกออกจากเข่ง จะวางขายตามสภาพ ที่เอามา หรือมีคนมาส่ง เขียงหมู เขียงเนื้อ มากส่วนของสัตว์วางบนเขียง อยากได้อะไร มากน้อย จะตัดห่อตามต้องการ กระดูกจะตัดให้ ปลายังเป็นอาจขังในถัง หรือถาด ไม่เคยผิดหวังถ้ายังอยากทานสดๆ คนขายจะทุบหัว ขอดเกล็ด เลาะเนื้อจากกระดูก หรือทั้งตัว อาจตัดตามขนาดที่ต้องการ อย่างปลาอยากผัด ตัดชิ้นขนาดต้องการ เดินไปร้านผักข้างๆ มีห่อพริก กะเพราะ กระชาย ใบมะกรูด ตะไคร้ ห่อรวม แล้วแต่ประเภทอยากปรุง ส่วนห่ออาจแตกต่าง ครับความรู้สึกของคนซื้อ ยิ้มง่ายผ่อนคลาย การลืมซื้อ ในการปรุง ถึงหลงลืมบ้างมีน้อย

เหลือเชื่อ หลายคนไปตลาด ลืมเงินเป็นปัจจัยสำคัญ หรือซื้อมากสิ่งเงินขาด ร้านคุ้นเคยเป็นประจำ คำพูดเอาไปทำอาหารก่อน มาตลาดเมื่อไหร่ ค่อยเอามาใช้ ครับนี้คือสังคมของคนไทย สิ่งเหล่านี้คือ การมีน้ำใจ หายากในต่างประเทศ

ปากสู่ปาก ผักตลาดคลองเตย “สด” และราคาถูก รอบคลองเตย มีสลัม คนสร้างเพิงขายของ ปัจจัยของสังคม ถ้าจะลงความเห็นคนมาซื้อผ้า คนมีรายได้น้อยมีมาก คติของแม่ค้า ขายมาก คิดกำไรแต่ละสิ่งน้อย รวมกันทั้งวัน ชีวิตการขายก็อยู่ได้ และมีความสุข หลายคนเป็นแม่ค้า เคยพูดคุย ถ้าเราขายของกำไรน้อยต่างกับตลาดสดอื่น ยิ่งเทียบกับร้านทันสมัยราคาต่างกันลิบลับ สุดท้ายก็ลงความเห็นต้องกัน ถ้าอยากรวยกว่าความเป็นปัจจุบัน ก็ต้องเปลี่ยนที่ค้าขาย เปลี่ยนประเภทสิ่งของขาย เพื่อนๆ ในก๊วนพูดเย้าเออเราแก่แล้วจะขายสิ่งติดตัวมา คงจะขายไม่ออก ต่างหัวเราะพร้อมกัน อย่าว่าแต่ขายคนอื่นเลย พ่อของลูกยังไม่สนใจ แม้แต่พูดให้ความรู้สึกดีๆ หรือจับต้อง ความเขินอายเกิดกับหน้า

เออพวกเธอจำได้ไหม สิบกว่าปีองค์กรรัฐบาล เคยเขียนหนังสือมาปิดไว้ บอกว่าบริเวณตลาดและหมู่บ้านชาวสลัม รัฐบาลอยากพัฒนาให้ชาวสลัมมีตลาดทันสมัย น้ำไฟ ยกพื้น อากาศถ่ายเท หมดวันใช้ท่อน้ำเชื่อมสายยางฉีดรด กลิ่นหมักหมมหมดไป บ้านเก่าจะห้องแถวของชาวบ้านที่อยู่บนพื้นที่ท่าเรือ อยากเวณคืน รื้อ สร้างใหม่ ขยายถนน พอสร้างเสร็จ คนเคยอยู่เดิม จะมีสิทธิ์ได้เข้ามาอยู่ก่อน ถ้าห้องเหลือ จะจับฉลากเฉพาะคนมีเลขบ้านอยู่บริเวณนี้เท่านั้น ครับประชาชนคลองเตย ร้องไม่เชื่อคำพูด และไม่ให้ความร่วมมือ สมัครใจจะอยู่อย่างนี้ ถ้าใจมีความปรารถนาจะพัฒนาก็เชิญ ค่อยทำไปโดยไม่ย้าย เพราะเคยมีแบบอย่างจากหลายที่ ให้ออก หลงเชื่อ สร้างเสร็จใครก็ไม่รู้ได้เข้ามาอยู่ก่อน คนอยู่เก่าเป็นเพียงบางรายได้มีโอกาสจับฉลากและได้เข้ามาอยู่อาศัย ความไว้ใจจึงสิ้นสุด และก็แปลกยุคไหนยุคนั้น รัฐบาลหลายพรรคเวียนเทียนเข้ามาบริหาร ดูแลความเป็นอยู่ของประชาชน แต่อุปนิสัยของคนบริการเหมือนกัน ไม่ดูแลคนจน คนมากคนพูดก็คนรวมทั้งนักศึกษาพูดช่วง กำนันเทือก และประชาชนเดินขบวน เรียกร้องความเจริญของประเทศ พูดพ้องกัน “อย่าตัดสิทธิการเลือกตั้งเพราะเป็นระบอบประชาธิปไตย คนเข้าใจโลกประชาธิปไตยยิ้ม แล้วไอ้ปัญหาที่เกิดขึ้นตลอด คนเข้ามาซ้ำหน้า โกง ไม่พัฒนา ก็เพราะคำว่าเลือกตั้ง คนมากคนขำ การศึกษาไม่ทำให้คนถึงจุดของความคิด จริงแท้ การเปลี่ยนแปลง มากสิ่งควรเริ่ม เหมือนการเรียนเพียงรับรู้ในห้องเรียนอย่างเดียว นอกห้องปิดหูปิดตาแล้วจะรู้ถึงความเข้าใจทางปัญญาได้อย่างไร

ถนนเข้าตลาดจอแจ รถ คน ร้านขายของ ตลาดวางข้างถนน คนซื้อเจ้าของห้องแถว ไม่เคยคิดถึงทางแคบ และความวุ่นวาย ไม่เคยมีความรู้สึกรังเกียจ ต่างมีความคิดชอบธรรม “เป็นระบอบพัฒนาความคิด” ดีกว่าคนครึ่งประเทศเดินแหกปากตามก้นคนอื่น ตลอดเวลายาวนาน ประเทศดูแล้วพัฒนา จริงแท้โจรปล้นธรรมชาติของประเทศมีมาก ร้านคิด ถ้าห้ามคนจนไม่ให้ค้าขาย แล้วพวกเขาจะมีชีวิตเป็นปกติได้อย่างไร กลับดีต่อประเทศชาติเสียอีก คนไม่งอมือ ช่วยตัวเอง แต่บางครั้งผิดกฎบ้างก็ควรอะลุ่มอล่วย เพราะคนมีหน้าที่ไม่เคยคิดให้พวกเขาได้มีงาน ใครผิด คนไม่พัฒนาชีวิต ไม่กระตือรือร้น เรามองเขาเกียจคร้าน จริงแล้ว พวกเขาเติบโตกับการขาดการสนับสนุนทางความรู้ของชีวิต” หมู่บ้านไม่มีงาน ทำนาพอได้ข้าวก็ถูกกดราคา โรงเรียนเก่าเห็นจากสายตา แต่เก่าเพราะครูไม่นำความเจริญใหม่ๆ มาสอน

ปกติถนนทางเข้าตลาดก็กว้าง พอในยุคพ้นการก่อสร้าง แต่การค้านอกระบบเกิดขึ้น คำว่านอกระบบคือ จะเป็นทางเท้า ริมถนน ทางเดินจอแจ การซื้อการขาย ชีวิตคนจน จะเดินทางไกลราคาที่ทุกคนอุดหนุนได้ ไม่เหมือนร้านในมอลล์ ร้านในโรงแรม ราคาจานละเกินค่าแรงงานวันละ 300 บาท ทำกลางแดดไม่มีอาหารเสริม ครับผมเคยมีความเข้าใจคลาดเคลื่อน เคยหงุดหงิดเวลาเดินถนน สิ่งของวางขายเกะกะ แต่พอมองถึงต้นจนปลายทางของคนทำมาหากิน ความรู้สึกเห็นใจ ติดขัดบ้าง สกปรกบ้าง แต่เมื่อคนจนจะพึ่งตัวเอง ความชนะในสังคมเกิด

ดีแต่สังคมของคนที่อ้างตัว มีความรู้ ปัญญา แต่ยึดกฎเกณฑ์ดั้งเดิม ไม่คิดปรับปรุงแก้ไข ระบบสังคมที่เจริญ เราเรียกว่าระบบยืดหยุ่น หยุดคิด ในเหตุการณ์เกิด ว่าอะไรผิด อะไรถูก ถึงเวลาควรแก้ไข ระบบสังคมที่เจริญ เรียกว่าระบบยืดหยุ่น หยุดคิด ในเหตุการณ์เกิด ว่าอะไรผิด อะไรถูก ถึงเวลาควรแก้ไข หรือจะยืนกรานทุกสิ่งคือหัวและก้อย ต่างรวมคือหนึ่งเดียว มีแต่ประโยชน์ อะไรหรือครับ เพราะความปกติ ด้านเดียว อาจเดินทางตรงที่ผิด เมื่อพลิก สติปัญญาเกิด ถ้ายังดื้อด้าน วงการนักดื่มเหล้า มีแต่หนทางฉิบ เมาและทำร้ายลูกเมีย

ต่างเกื้อกูลเห็นใจ คือหนทางบุญ เพราะไม่คิดร้าย มีเมตตาต่อคนอื่น เป็นความคิดก้นบึ้งดีๆ สะสม ทับถมมานานปี หมดคิดร้ายเป็นทางพัฒนาสู่ “สุคติ” คนชอบบุญ พูดนี่คือทางบุญแท้ เพราะทำแล้วสุข และคนอื่นสุขด้วย จะต่างกับควักเงินให้เยอะ แล้วบอกว่าบุญมากเดินทางมา ผมไม่มีความเห็นรองรับ “กู๊ดบาย”

เลี้ยวขวาเข้าตลาด หยุดซื้อขนมเปี๊ย ถือเป็นขนมโปรด และก็ชอบเดินกิน มากคนบ่น ไม่น่าดู อายุมากเดินทาน เป็นแบบอย่างลูกหลาน ครับมากสิ่งเป็นของชอบส่วนตัว อย่างแต่งตัวง่าย นุ่งกางเกงเก่า แต่ตัวโปรด ใส่เสื้อปล่อยชาย คนมีอำนาจในบ้านบ่นเตือน แต่ความรับรู้ปรับตัว เออคงเตือนจริง ความรู้สึกไม่รำคาญ โล่ง ปลอดโปร่งใจ เขาจึงบอกว่า ชีวิตรู้จักคิดบวก ชีวิตจะยืนยาว คิดอะไรติดขัดน้อย รถเข็นเบียด มองดูคนเข็นรถใส่หมวกปีกกว้าง สีขาว คงหนีไม่พ้นฝีมือโอท็อป ภายในรถ มากประเภท รูปปั้นหลากสี อบ สีมัน รูปปั้นจะเป็นรูปสัตว์มากประเภท แมว หมา นก เสือ และอีกมากรวมทั้งตุ๊กตาด้วย สัตว์เจาะรูเล็กขนาดพอใส่เหรียญ แบงค์ ใต้สัตว์ จะมีที่เปิดปิดได้ คุยกับคนขาย มาจากภาคเหนือ นั่งรถมาหลายคน ขนสิ่งปั้นมาขาย แยกกันขาย ต่างตรอก ซอก และซอย คำบอกมาอยู่หลายวัน ขายตลาดและบ้านที่มีคนหนาแน่น รายได้ไม่มาก เด็กๆ จะชอบ แล้วกลางคืนพักที่ไหน คำบอกเล่าพักที่วัดยานนาวา มีห้องให้พัก มีเตียงนอนรวม น้ำ ไฟ ส้วม แต่ไม่มีอาหารให้กินนะ แต่ถ้าสนิทกับหลวงพี่ มื้อกลางวัน หลังฉันอาหารเหลือ อาจอนุญาตให้กิน ผมว่าอาหารชาวกรุงรสอร่อยกว่าแถวบ้านผม คนเข็นรถขายของบอก ค่าพักคิด 10 บาท เหมือนกับอยู่ฟรี พระท่านบอกว่า ที่คิดค่าหลับนอน เพราะวัดต้องดูแลความสะอาด และความปลอดภัย ผมเข้าใจ วัดกับบ้านต่างเกื้อกูล มากสิ่งย่อมพัฒนา เพราะคนใช้บริการ พูดปากต่อปาก เมื่อมีเวลา นิสัยชาวพุทธย่อมเข้าวัด ความเจริญของวัดทางจิตใจ อาจก้าวมากกว่าวัตถุ