ประมาณ 10:40 AM เช้าออกมานั่งห้อง ชั้นสามของบ้านลูกสาวเป็นห้องกระจก ห้องเก่าที่เคยนั่ง เคยเล่า ห้องนี้เป็นห้องประจำ นำหนังสือมาอ่าน มานั่งเขียนหนังสือมองรอบๆ บรรยากาศรอบบ้านต้นไม้สูง และพุ่มไม้ล้อบรอบบ้าน เป็นบรรยากาศธรรมชาติ สงบ

อดคิดมองในแง่ดี ที่ชีวิตมีประสบการณ์ตรง คำว่าประสบการณ์ตรง คือ สถานที่ที่สัมผัส พบเห็น เดิน แวะดูความงดงามที่แตกต่างของชีวิตที่ได้สัมผัส บ่อยครั้งเอามือแตะต้อง

ผมหยิบแก้วกาแฟมาซิบ ผมจะดื่มกาแฟเช้าละแก้วทุกเช้า กาแฟที่ดื่มไม่เติมน้ำตาลและครีม ถอยหลังไปเกิน 15 ปี อาหารมื้อเย็นเครื่องดื่มที่ไปกับอาหารคือไวน์ชาโดวเนย์ เย็นๆ ค่อนแก้ว ผมหยุดดื่มไวน์ และทุกประเภทของมึนเมามาเกิน 10 ปี บ่อยครั้งบางวันจะดื่มน้ำประเภทผลไม้ อย่างน้ำส้มคั้นแช่เย็น น้ำแอปเปิ้ล ก่อนโน้นพอดื่มน้ำแอปเปิ้ล อดคิดช่วงยังหนุ่ม อยู่มัธยมปลายและมหาวิทยาลัย เวลาไปเดินเล่น ชอบดื่มน้ำตาลสด และน้ำใบบัวบก เจ้าที่ขายน้ำใบบัวบกที่ชอบ อยู่สี่กั๊กพยาศรี

ห้องกาแฟที่ดื่ม เป็นกระจก 3 ด้าน หยุดซิบกาแฟ มองลอดหน้าต่าง ห้องผมนั่งเป็นส่วนของหลังบ้าน ห่างจากห้อง ราวๆ 20 เมตร บ้านจะมีสระน้ำ วงกลม ล้อมรอบริมสระน้ำ จะมีหิน วางเรียงราย รอบๆ หินสามารถกั้นการพังของริมสระได้ และเวลาฝนตก หินรอบๆ สระจะกั้นเศษใบไม้ กิ่งไม้ และวัชพืชมากประเภท ผมมองดู สนามหลังบ้านกว้างยาว เคยเป็นสนามวิ่งเล่น และเล่นฟุตบอลของหลานชาย 3 คน หลานๆ เป็นเด็กรุ่นใหม่ คนโตอายุ 16 ปีเต็ม กำลังสมัครเรียนมหาวิทยาลัย หลายมหาวิทยาลัยตอบรับ แต่เขาอยากไปมหาวิทยาลัยโทรอนโต้ของประเทศแคนาดา

การเรียนขั้นสูงขึ้นไป ของชีวิตมากมายของเด็ก จะเลือกมหาวิทยาลัยที่ไกลจากบ้าน เพื่อประสบการณ์ ผมเล่าตัวผมเป็นตัวอย่างการเลือกมหาวิทยาลัย

เกิดอยุธยา บ้าติดแม่น้ำป่าสัก พ่อแม่ค้าขาย ช่วงเป็นเด็ก แม่มีแพ คำว่าแพสร้างเหมือนบ้าน ลอยน้ำได้ การลอยน้ำของแพ เกิดจากโป๊ะ ทำด้วยไม้ สูง ยาว ลึก วางบนน้ำ มี 3-4 โป๊ะ สร้างบ้านคือแพ บนโป๊ะลอยน้ำได้ ยุคนี้โป๊ะบ้านลอยน้ำหายาก เหตุผลยุคผมเป็นเด็ก การเดินทางอาศัยเรือพาย คือ แม่น้ำ แพกลายเป็นร้านค้าลอยน้ำ

ฉบับนี้ผมอยากเล่า ชีวิต ผม น่าจะเป็นประโยชน์ของพ่อแม่มีลูก หลังจากจบประถม 4 แม่พาผมไปอยู่กรุงเทพฯ เป็นศิษย์วัด “ราชบพิธ” อยู่กับสมเด็จพระสังฆราชวัดราชบพิธ

ลูกศิษย์วัดที่อยู่กับสังฆราช มี 4 คน ตัวผม ญาติอีก 3 คน ญาติคนเล็ก จบ ม.6 เข้าเตรียมทหาร อีก 2 คน คนหนึ่งเรียนช่างกล อีกคนเรียนธรรมศาสตร์ ยุคผมจบ ม.8 ธรรมศาสตร์ไม่ต้องสอบแข่งขัน อยากเรียนถือบัตรประชาชน ประกาศณียบัตร ม.8 ไปมหาวิทยาลัย ยุคผมไม่ต้องสอบ อยากเรียนสาขาอะไร “คุยได้” สำหรับผมผมอยากเป็นครู สอนหนังสือ ผมจบ กศ.บ. (การศึกษาบัณฑิต) หลังจากจบเป็นครูสอน เป็นครูหัวหน้าหมวดคณิตศาสตร์ อยู่ 3-4 ปี พอมีเงิน เย็นหยุดสอน ลงทุน เรียนภาษาอังกฤษ AUA ความตั้งใจอยากมาเรียนต่อปริญญาที่อเมริกา

1969 มหาวิทยาลัยรัฐออริกอน ส่ง I-20 รับเข้าเรียนปริญญา ปี 1969 ที่วิทยาลัยออริกอน เมือง La Grande เป็นรัฐทางตะวันออกเหนือของรัฐออริกอน ผมแพ๊คกระเป๋าเดินทางมาอเมริกา ไปก่อนไปพบเพื่อนที่แคลิฟอร์เนีย เคยเรียนพอไปทำงาน เป็น “บัสบอย” ร้านอาหารเก็บเงินได้ก้อนหนึ่ง มหาวิทยาลัยเปิดผมกล่าวคำอำลาร้านอาหาร

ยังจำได้ติดตา เดินทางคนเดียวไปสถานที่รถเกรฮาว เมืองโอ๊คแลนด์ นั่งรถขึ้นเหนือ ไปลงที่ Portland ต่อรถไปเมือง La Grande

ระหว่างการเรียนปริญญาโท ช่วงปิดภาค นักเรียนเพื่อนชาวอเมริกัน ชวนไปทำงาน โรงงานถั่วที่รัฐวอชิงตัน ด้านตะวันออก เป็นประสบการณ์ที่ดีของชีวิต ช่วงหยุด เสาร์-อาทิตย์ เพื่อนชวนไปเที่ยวรัฐแคนาดา เมืองซีแอตเติ้ล เพื่อนชวนนั่งเรือไปตามเกาะต่างๆ ที่เกาะ “ซานฮวน” ของประเทศแคนาดามีฝูงปลาวาฬ ว่ายน้ำ กระโดดตัวลอยไม่ห่างจากเรือ ในมหาสมุทรแปซิฟิค การท่องเที่ยวไปสัมผัส ความใหม่ๆ ช่วงมหาวิทยาลัยปิดภาค กลายเป็นส่วนของชีวิตผม

หลายครั้งผมใช้ชีวิตท่องเที่ยวไปสถานที่ไกลๆ หลายแห่ง เริ่มจากตอนเรียนปริญญาโทที่ ออริกอน ปิดภาคแรก เพื่อนชวนไปรัฐไอดาโฮ ผ่านแวะดูน้ำพุร้อน งดงาม ควันพุ่งตลอด น้ำร้อนพุ่งเหนือดิน รัฐไอดาโฮ

ปี 1973 ผมใช้เวลาเกือบ 3 เดือน ท่องเที่ยวด้วยรถเกรฮาว นอนโรงแรมถูก อาหารกิน 2 มื้อ ตอนแรกขึ้นเหนือสุดของประเทศอเมริกาคนเดียว ไปรัฐเมนส์ อยู่โรงแรมคืนละ 5 เหรียญ วันสิ้นสุดการท่องเที่ยว ต้องไปเที่ยวที่ใหม่ จะเดินทางกลางคืน หลับในรถเกรฮาวไปประเทศแคนาดา ไปน้ำตกไนแองการ่า พักฝั่งแคนาดา รุ่งขึ้นนั่งเกรฮาวขึ้นเหนือสุดของแคนาดา

เหมือนช่วงหนึ่งท่องเที่ยว 3-4 เดือนกว่าในยุโรป แม้แต่เคยไป ดูแข่งรถ รอบเกาะ แข่งรถกังปรีย์ ระหว่างรถแข่งรอบเกาะ คนดูบางที่จะปีนไหล่เขาดูรถแข่ง

ช่วงท่องเที่ยวปี 1973 ไปอยู่นอร์เวย์ สวีเดน และเดนมาร์ค เกือบ 2 อาทิตย์ เคยออกเรือท่องเที่ยว ยืนมองดูเกาะฟินแลนด์ทางเหนือ อยากไปเที่ยว ช่วงท่องเที่ยวเป็นช่วงสิ้นสุดฤดูหนาว ประเทศทางเหนือมหาสมุทรจะมีก้อนน้ำแข็งรวมตัวเป็นก้อนใหญ่แข็ง ส่วนอยู่ใต้น้ำใหญ่โต เรียก Iceberg (ไอซ์เบิร์ก) มีเรือเคยชน เรือได้รับความเสียหาย

ครับการท่องเที่ยวคือประสบการณ์ แม่บ้านผมเคยได้รับทุนมาเรียน เราสอนลูกสาว ลูกชาย เรื่องการเรียนและประสบการณ์ ประสบการณ์ที่เราสัมผัสเรียกประสบการณ์ตรง

อย่างลูกสาว ช่วงเข้าเรียนหมอ การเรียนหมอใช้เวลา 11 ปี หลังจากจบไฮสกูล ลูกสาวจบไฮสกูลโรงเรียนมัธยมเอกชน มีชื่อของเบย์แอเรีย ชื่อ College Prep ระหว่างนั้นตั้งใจเรียนหมอ จบเข้าเรียนเตรียมหมอ 4 ปี ที่มหาวิทยาลัยมิชิแกน จบปี 4 เรียกจบเตรียมแพทย์ สอบเข้าเรียนหมอที่มหาวิทยาลัย “แคมบริดจ์” ประเทศอังกฤษอีก 4 ปี รวม 8 ปี ยังไม่สามารถทำงานหาเงินได้ ต้องฝึกงานที่มหาวิทยาลัยแพทย์ที่แอนอาร์เบอร์ มหาวิทยาลัยมิชิแกน รวมเรียนหมอ 11 ปี ลูกสาวแพทย์หญิง สุภัคร สุขกสิกร ถือว่าสำเร็จในวิชาอาชีพหมอ ปัจจุบันแต่งงานกับหมอ มีคลินิก 4 แห่ง

ลูกชายเรียนจบปริญญาเอกที่ฮาวาย จบด็อกเตอร์ เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยซานดิเอโก้

ครับการที่ผมเล่า ผมในฐานะชอบเรียนรวมทั้งแม่บ้าน การศึกษา คือพื้นฐานชีวิต จะอยู่กับเราจนแก่ชราและตาย การศึกษาต่างกับการศึกษาทางพุทธศาสนา คือ ใช้ปัญญาคิดก่อนลงมือทำ

หยุดซิบกาแฟเย็นๆ แปลกรับรู้รสขมมากกว่าช่วงกาแฟยังร้อน ทั้งๆ ที่ความขมเท่ากัน เหมือนผม ซิบกาแฟ มองดูป่าติดกับบ้าน ช่วงนี้ไม่มีลม ใบ กิ่งหยุดการเคลื่อนไหว คงประเภทเดียวกับสิ่งมีชีวิตทุกประเภท ระหว่างหยุดไม่ทำงาน แต่มากสิ่งของร่างกายยังทำงาน อย่างหายใจ การหมุนเวียนโลหิต กระบวนการของสิ่งมีชีวิตทุกอย่าง ยังหายใจ กินอาหาร ภายในร่างยังพัฒนา การพัฒนากายคือการยังคงอยู่ของชีวิต