ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
โรงเรียนของแม่ ตอนที่ 15

ปักใจเชื่อ เห็นด้วยตา เช้าถึงเย็นตลอดวันไม่บ่อยที่เห็นแม่ว่างมือ พอโตขึ้นทำไมงานจึงมีได้ตลอดวัน โดยเฉพาะลูก 4 คนก็เต็มตารางแล้ว ลูกแตกต่างวัย แม่มีลูกห่างกัน คนโตแม่พอวางมือได้ ลูกช่วยตัวเอง แต่งตัว เข้าครัวหาอาหารทาน จัดกระเป๋าไปโรงเรียน นั่งทำการบ้านบ่อยครั้งลูกจะถามปัญหาการบ้าน นี่ยังดีลูกเรียนระดับประถม เรื่องการบ้าน โชคดีที่แม่ยังเข้าใจและสามารถอธิบายให้ลูกได้ ปัญหาการบ้านถ้าเด็กมีทางโรงเรียนบอกว่าพ่อแม่ควรช่วยเหลือ อย่าให้ลูกทอดทิ้งปัญหาทางการบ้าน จะกลายเป็นปมเด็กๆ ไม่รักเรียน หนีการบ้าน

หนังสือเรียนที่ลูกคนโตใช้ ก็ยังเก็บไว้ให้น้องรับช่วง จริงแล้วโลกก้าวหน้าไปทุกวันมาสิ่งในหนังสือต้องปรับปรุง แต่เรื่องรายได้ของชาวบ้าน จะเปลี่ยนหนังสือทุกปี คงยาก

งานมากประเภท แต่ละวันซ้ำ คล้ายกันอย่าง ปะชุนเสื้อ กางเกง แม่เป็นคนสนใจธรรมชาติ ธรรมชาติมอบความสุขให้ชีวิต แม้แต่ธรรมชาติจะซ้ำซาก แต่ก็ไม่คงเดิม แม่เคยสังเกตลูกมะม่วง เติบโตเป็นพวง จากดอกเป็นลูกเล็กๆ โตขึ้น แม่คิดมันมหัศจรรย์ ก้านรับน้ำหนักจากลูกเล็กๆ เป็นลูกใหญ่ พวงละหลายลูก อยู่ได้อย่างไร แม่สังเกตยามลูกเริ่มเหลือง บางพวงแม่ดูทุกวัน หายไปหลายลูก คงหนีไม่พ้น ลูกหลาน แม่ให้อภัยเพราะเชื่อบาป บุญจะติดตัว การดูธรรมชาติ แม่คิดว่ามันคือการพักผ่อน และอย่างเดียวกันมันคืองานทางความคิด คิดแล้วปลอดโปร่ง โล่งใจ แม่บอกว่าชีวิตคนคิดได้ทุกวัน และยิ่งมีเวลาว่าง คนจะคิด ถ้าชีวิตมีทุกข์ วุ่นวายใจ กังวล หลายคนหาทางออกโดยไม่คิด ที่จริงไม่ถูกเราคิดแก้ไขปัญหาเมื่อค้นพบทางออก จะเป็นหนทางแก้ปัญหาที่สามารถทำให้หมดไป

บ่อยครั้งหลังจากแม่ปล่อยฝูงเป็ด มีประมาณ 8 ตัว ปล่อยลงท่าน้ำ มีแพผักบุ้ง และแม่เก็บจอกแหน และผักตบชวา ลอยมาตามแม่น้ำมาใส่ไว้รอบแพผักบุ้งด้วย ผักเติบโตกับน้ำรากจะยาว รากคือสิ่งที่ดูดอาหาร ถ่ายเทอาหาร ปลาเล็กปลาน้อย แม้แต่กุ้งชอบมาอาศัย ที่แพผักบุ้ง แม่ทำรั้วด้วยไม้ไผ่ เป็นเล้า ลงน้ำรอบแพกันไม่ให้เป็ดออกนอกเล้าแล้วหาย เคยมีฝูงเป็ด 4-5 ตัว เพลินกับการกินช่วงน้ำลง แม่น้ำทุกวันน้ำจะขึ้น และลงเวลาน้ำขึ้นจะท่วมสูงขึ้น สัตว์เล็กมากมายอยู่กับน้ำปลาจะชอบมาแถบชายฝั่งเพราะความอุดมสมบูรณ์ของอาหาร สัตว์บก สัตว์น้ำ และสัตว์ที่ย้ายถิ่นตามฤดูกาลอย่างขั้วโลกมีอากาศหนาว หิมะลง สัตว์จะย้ายมาอยู่แถบอากาศอุ่นเพื่ออาหาร ปลาก็เช่นเดียวกัน ย้ายถิ่นเกิด มาเติบโตที่มีอาหาร เวลาจะวางไข่อย่างแซลม่อน ก็กลับที่เก่า

คงเหมือนเอ็ง แม่พูดแล้วมองหน้าพอจบ ป.4 เองไปอยู่กรุงเทพฯ จนจบมหาวิทยาลัย แล้วไปเรียนต่ออเมริกา พอถึงวันนี้ แม่พูดเอ็งคงตายที่อเมริกาเพราะครอบครัว อาชีพ และความคุ้นเคย ลูกกับแม่คงไม่ได้อยู่ด้วยกันอีก เหมือนเด็ก ชีวิตคนก็เป็นอย่างนี้แหละ เราเคลื่อนตัวตามงาน หน้าที่ ที่ไหนอยู่สบาย เจริญก้าวหน้า ปักหลักชีวิต แม่ว่ามันถูกต้อง ลูกคิดถึงพ่อแม่ มีเวลาก็มาเยี่ยมบ้าง แม่ขอบใจเอ็ง ที่จดหมายมาคุย โทรศัพท์ แม้แต่ส่งเงินให้แม่ใช้ สิ่งที่แม่อยากขอบใจที่ห่วงใยแม่ ชีวิตแม่อยากเห็นลูกทุกคน ใส่ใจดูแลพ่อแม่ ลูกคงไม่คิดว่าพ่อแม่ทุกคนเห็นแก่ตัวใช่ไหม พ่อและแม่ก็ดูแลปู่ย่า ตายาย ชีวิตคนไม่มีอะไรเป็นบุญกุศลมากกว่า กตัญญู ตอบแทนคุณของพ่อแม่หรอก

เมื่อน้ำไหลลง เป็ดเพลินกับการกิน ถ้ารู้ตัวคงจากบ้านมาไกล และจะมีที่หนึ่งใต้บ้าน เรียกวัดเถอะ แม้น้ำจะเซาะตะลิ่งเว้า น้ำจะวน เป็ดจะหลงในวังวนของน้ำ จะมีชาวบ้านจับเป็ดไปเป็นอาหาร คำพูดเป็ดหลง ไม่มีเจ้าของ คนเราช่างใจร้าย คนไทยนับถือพุธ เพียงรับรู้ แต่คำสอน และความหมายของหลักธรรม ไม่เข้าไปอยู่กับจิตใจ เคยคิดคนทำให้ศาสนาเสื่อม คำว่าเสื่อมคือการนับถือ เข้าวัด กราบไหว้ เพียงหวังผลประโยชน์

สำหรับแม่ เป็ดเป็นสัตว์มหัศจรรย์เลี้ยงง่าย หั่นผักบุ้ง จอกแหน รำข้าว ยิ่งถ้ามีปู หอย จะเติบโตเร็ว เป็ด 8 ตัวให้ไข่ทุกวัน ไข่เป็นแตกต่างในคุณค่าขึ้นอยู่กับอาหาร แม่เคยอ่านหนังสือที่ห้องสมุดโรงเรียนประถมศึกษาเป็นโรงเรียนคู่กับหมู่บ้าน ชื่อโรงเรียนวาสนานุกูล เป็นโรงเรียนที่สมเด็จสังฆราชวัดราชบพิธ ท่านสร้างและช่วยเหลือตลอดเวลา ชีวิตคนที่เจริญด้วยเมตตาจะมีพฤติกรรมคล้ายสมเด็จสังฆราชคือ คิดถึงคนภายนอกด้วยตลอด โรงเรียนวาสนานุกูล ผมจบที่นี่อดคุยไม่ได้ ได้รับรางวัลเรียนดีจากพระหัตของสมเด็จสังฆราชทุกปี

สารคดีที่แม่อ่าน เป็นหนังสือที่ครูและชาวบ้านซื้อ อ่านเสร็จ บริจาคให้ห้องสมุดกลายเป็นศูนย์กลางความรู้ มุมสงบ พบปะแลกเปลี่ยน แม่จะยกมือท่วมหัว ให้ศีลให้พร แก่ผู้คนที่บริจาคให้ห้องสมุด กลายเป็นสถาบันมีคุณค่า

เหมือนกับวัดโพธิทอง จะมีอุปกรณ์มากมายอย่างถาด หม้อ กระทะ ถ้วยชามให้ชาวบ้านได้หยิบยืม ใช้ในงาน อย่างงานแต่งงาน งานบวช แม้แต่งานศพ เพราะงานที่ชาวบ้านจัด เหมือนวันรวมญาติ คนเคารพ และรัก

แม่อ่านสารคดีที่ห้องสมุดโรงเรียน เป็ดแถวเมืองติดกับทะเล ชาวบ้านจะมีอาชีพออกทะเล จับปลา หอย กุ้ง ปู สิ่งที่จับได้ตัวเล็กไม่มีเนื้อภายในเป็นอาหารของคน กลายเป็นผลพลอยได้ของสัตว์ โดยเฉพาะเป็ด เป็ดที่เลี้ยงด้วยอาหารทะเล ไข่แดงสีจะแดงโตกว่าไข่เลี้ยงด้วย ผัก ปลายข้าว

แม่ถามว่าอเมริกาคนมีอาชีพจับสัตว์น้ำ โดยเฉพาะทะเลมีเยอะกว้าง น่าจะจับได้มากเพราะเครื่องอุปกรณ์การจับ ตอบแม่ว่ามีมาก แต่การจับสัตว์อย่างคนตกปลา ต้องมีใบอนุญาตตก และปลาที่ตกขึ้นอยู่กับฤดูกาล ถ้าหน้าวางไข่จับได้ต้องปล่อย แต่ส่วนมากจะไม่จับปลาต้องห้าม เพราะการใช้เหยื่อล่อแตกต่าง ปลาอนุญาตให้ตก จะอนุญาตให้จับได้กี่ตัว และขนาดของปลา ถ้าจับปลาต่ำกว่าขนาดก็ต้องปล่อย รอให้เติบโตเสียก่อน ถ้าจับได้เกินอนุญาต แล้วรู้สึกเสียดาย นึกว่าเจ้าหน้าที่คงจะไม่เสียเวลามาดู จริงแล้วคราวซวยเกิดได้เสมอ เหมือนทำผิดกฎหมายอื่น ดีที่สุดปฏิบัติตามกฎหมาย แม่มองหน้ายิ้ม เป็นความคิดถูกต้อง เมื่อทำผิดกฎหมายถูกจับ เสียเงิน บางประเภทเสียชื่อ บางประเภทถูกขังติดตาราง หมดอิสรภาพ ลูกเมียพลอยรับเคราะห์

แม่ชอบดูเป็น เวลากินอาหาร เรียกว่าไซร้ ตัวเป็นจะป้อม เป็ดว่ายน้ำเก่ง อยู่ในน้ำได้อย่างสบาย เป็ดปกติจะอยู่บนบก เดินช้าปีกเป็ดไม่กว้างและยาว บินได้แต่เปรียบเทียบกับสัตว์บิน เป็ดจะเสียเปรียบ เป็ดตัวผู้ขนสวยกว่าตัวเมีย ตัวน่าจะใหญ่กว่า ทุกเช้าดูที่เล้าเป็ดจะมีไข่ทุกวัน

ผมและน้องๆ ชอบกินข้าวกับไข่เจียว นักกินไข่เจียวบอก การเจียวไข่ต้องตี และใส่น้ำปลาเท่านั้นรสจะหอม ส่วนน้ำปลา ใครชอบยี่ห้ออะไรเชิญ รสไม่แตกต่าง เปิดกระทะให้ร้อนจัด พอมีควัน เทไข่ จะเห็นไข่ฟู โล้กระทะ ใช้ข้อมือโยนขึ้นกรอกกลับ ไข่ตีลังกา ข้าวสวยร้อน ได้ข้าวหอมมะลิ ยี่ห้อแท้ ไม่ปน ไม่ถูกเอาเปรียบปนข้าว ตักใส่จาน โป๊ะไข่ จะนั่งโต๊ะ หรือนั่งกับพื้นตามถนัด แต่เวลาเปิบใช้มือ ผู้รู้บอกเป็นเสียงเดียว รสอร่อยสู้ตักด้วยช้อนไม่ได้ แม้แต่ใช้ช้อน ดัดจริตใช้ส้อมตัดไข่ ทำหน้าที่ร่วมระหว่างส้อมและช้อน ทุกคนที่มีประสบการณ์ พูดพ้องรสด้อยกว่าช้อนเฉยๆ

แม่บอกว่าลูกทุกคนโตมากับไข่ ราคาถูก หาง่าย ยิ่งบ้านแม่เป็ดไข่ไม่เคยขาด แม่ใช้ไข่เป็ดทำของหวาน บัวลอยไข่หวานอร่อย จะทองหยิบ ฝอยทอง สังขยา โอ้ยเยอะแยะ ผมบอกแม่ว่า ฝรั่งวิจัยว่ากินไข่ทุกวันไขมันเยอะไม่ดี ตอนหลังบอกว่า ค้นพบการทดลองใหม่ กินเถอะโปรตีนหาได้ง่ายจากไข่ ผมคุยกับแม่ทุกเช้า อาหารหลานจะมีไข่ด้วยเสมอ อย่างสปินเน็คกับไข่ แพนเค้กผสมไข่ ขนมมากมายผสมไข่ ไข่มากับเบคอนอร่อยสุด

แม่มองหน้าผม เราหัวเราะพร้อมกัน แม่บอกเราโชคดีมีเป็ด ให้ไข่ทุกวัน มีช่วงหนึ่งไข่ชั่งขายเป็นกิโล แม่หัวเราะ คนคิดได้อย่างไร คนกินไข่ ซื้อขายกันมานานหลายร้อยปี นับขายเป็นฟอง สะดวกสบาย ไม่ต้องทะเลาะโกงตาชั่ง เดี๋ยวนี้แปลกเอาไข่แดงทำทองหยิบ ฝรั่งเอาไข่แดงทำครีมบลูเลย์ เอาไข่ขาวแพ็คใส่ถุงใส่ตู้เย็นไว้ขาย คนกินไข่ขาวบอกว่าปลอดภัยจากโรคไขมันอุดตัน แม่พูดแม่ไม่เข้าใจหรอกโรคนี้ ครอบครัวเรากินไข่ทุกวัน ประโยชน์มากมาย แม่พูดลอยๆ คนเราเดี๋ยวนี้สัปดนความคิดมากขึ้น เกี่ยวกับการทิ้งไข่แดงกินเฉพาะไข่ขาว