เดือนพฤษภาคม กำลังก้าวเท้าไปข้าหน้า เชื้อเชิญให้เดือนมิถุนายนก้าวมาสู่กิจกรรมครับผมเกิด 3 มิถุนายน เคยถามแม่เวลาเท่าไหร่ แม่บอกว่าเวลาเย็น ตอนควายเข้าคอก คำว่าคอกคนรุ่นนี้ ในภาษาของนักการเมืองว่าเป็นคนรุ่นใหม่ คงไม่รู้ว่าคอกคือ บ้านของควาย พื้นดิน ทำรั้วกั้นรอบ จะมีหลังคา บ้านต่างจังหวัดจะทำบ้านสูง เหตุผลน้ำท่วม 3-4 เดือน สูง 3-4 เมตร อาจสูงกว่า เหตุที่ต้องทำคอก กันควายละเมอออกไปนอกบ้าน ผมพูดเล่นนะ คงกลัวขโมย ครับถึงจะกั้นคอกแน่นหนา ก็ยังถูกขโมยควาย มาช่วงเจ้าของหลับสนิท ทั้งๆ ที่บางบ้าน มีคนนอนเฝ้าควาย เมื่อยังถูกมือดีย่องขโมยไปได้ เจ้าของคงเมาหลับลึก ไม่รู้ตัว พอตื่น เห็นควายหาย ป่าวร้องชาวบ้านช่วยกันตามหา ครับส่วนมากจะไม่เจอ เพราะหลังจากขโมยเอาไปแล้วขายให้โรงงานเชือด ไม่ไกล ชิ้นส่วนส่งผ่านมือพ่อค้า เรียบร้อย คงวางขายในตลาดช่วงเช้า

เหตุที่ถามแม่เวลาเกิดจะได้จดจำไว้กับสมอง ความรับรู้ทุกประเภทที่ผ่านสายตา หู จมูก ปาก แม้แต่กับกายสัมผัสสมองคือความรับรู้ เหมือนห้องสมุด ผู้ใช้คือจิต ครับเหมือนแผ่นเสียงของเพลง เวลาจะใช้ ต้องใช้เครื่องมือเล่นแผ่นเสียง

หลายคนอาจคิด จำวัน เดือน ปี และเวลาเกิด คงจะสนใจเรื่องทำนายดวงชะตา ครับคงไม่ สำหรับผมชีวิตเติบโตกับวัด ลูกศิษย์สมเด็จสังฆราช องค์ที่ 18 ทุกเวลาที่ท่านเรียกไป จะสอนความเชื่อต้องตามเหตุผล เหมือนพระพุทธเจ้าบอกว่า ถ้ามีใครมาบอกเล่า ยิ่งข่าวลือให้ฟัง แล้วรู้จักพิจารณาแล้วค่อยเชื่อ

ท่านบอกว่าความสำเร็จ ความทุกข์และสุข เกิดจากตัวเราเอง ขยันอ่านหนังสือก็ย่อมมีความรู้ สอบผ่านเรียนสูงขึ้น ขยันทำงานชีวิตก็ไม่ลำบาก คือมีเงินใช้ ยิ่งรู้จักเก็บออมก็ห่างไกลกับความเดือดร้อน

ผมไม่เข้าใจตามที่นักการเมืองและคนที่มีความคิดจำกัด บอกเล่าว่าคนรุ่นใหม่ ต่างจากความถูกต้อง ศีลธรรม และความเป็นคนดีของสังคม มองสาเหตุเพียงด้านเดียว ยึดวัตถุเป็นที่ตั้ง

ลูกผมสองคน ถือเป็นคนรุ่นใหม่ เขาจะยึดความจริงที่ถูกต้องของความเป็นคนเก่าไว้ อย่างเคารพ พ่อแม่ผู้ใหญ่ รู้จักไปวัดทำบุญ มีโอกาสบริจาคช่วยคนด้อยโอกาส โดยเฉพาะผมกับภรรยา ลูกดูแล ลูกชายสอนหนังสือเป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยฮาวาย ตอนนี้ใช้เวลา 8 วันท่องเที่ยว เกาะหลายเกาะในฮาวาย โดยเฉพาะไปดูภูเขาไฟเพิ่งระเบิด ดูลาวา ดูปล่องไฟ และชอบเดินเข้าป่า ที่เรียกว่า Trail ลูกชายจะโทรมาคุยกับผมและแม่ของเขาอาทิตย์อย่างน้อย 3 ครั้ง ตลอดเวลา 6 ปีที่เรียนปริญญาเอก และทำงานหลังจบ ผมอดที่จะบอกเล่าว่าลูกชายผมสอนให้ใช้ชีวิตท่องเที่ยว เพราะการท่องเที่ยว นอกจากจะได้สัมผัสกับความเป็นธรรมชาติ “สำคัญเราอยู่ในวัยเล่าเรียน” ประสบการณ์ที่เราสัมผัสจากหูตาจมูก กายใจ คือสิ่งที่เราเรียนรู้จากประสบการณ์ ต่างกับเรียนหนังสือในมหาวิทยาลัย เรียนจากคนอื่น เขาท่องเที่ยว ค้นคว้า แล้วเขียนเป็นตำราให้เราเรียน

วิทยานิพนธ์ของลูกชายตอนจบปริญญาเอก มหาวิทยาลัยดุ๊ก (Duke) พิมพ์ในวารสารของมหาวิทยาลัย และคงนำไปสอนช่วงทำวิทยานิพนธ์ ลูกชายเดินทางประมาณ 10 ครั้ง รัฐต่างๆ ไปพูดสัมผัสประสบการณ์จากการเล่าเรียน และประสบการณ์จากการเดินทางไปเมืองหรือประเทศต่างๆ

ลูกสาวเรียนหมอที่อังกฤษ มีมากคนเคยถามว่าทำไมต้องเรียนที่อังกฤษ ไกลและเสียเงินแพง เพราะจบปริญญาตรี Micro จากยูซี สอบเข้าเรียนในอเมริกาได้ ลูกสาวบอกว่าอยากมีประสบการณ์ ระหว่างเรียนหมอ เรียก “อินเทิร์น” ไปฝึกที่อัฟริกา (เคนย่า) พอจบหมอไปฝึกที่โรงพยาบาลกรุงเทพ ที่ไทย หลังจากนั้นมาฝึกที่แอนอาเบอร์ (เรียกเรสซิเดนซี่) 3 ปี ลูกบอกว่าคือประสบการณ์ของชีวิต ท่องเที่ยวหลายประเทศ ลูกสาวเป็นหมอเป็นคนรุ่นใหม่ แต่ยึดพฤติกรรมดีงามตามบรรพบุรุษ ไม่จาบจ้วงคนรุ่นเก่า ดูแลพ่อแม่ ตอนนี้ผมมาอยู่กับลูกสาว เพียง 25 วัน ลูกสาวดูแลอย่างดี อดโม้ไม่ได้ แม้แต่ตั๋วเครื่องบินก็ซื้อ Priority (ชั้นหนึ่ง) ให้นั่ง ลูกสาวมีสองคลินิก แต่ละคลินิกมีห้อง 6 ห้อง มีคนงาน หมอ พยาบาล และคนดูแล 28 คน เปล่าคุยแต่อยากอธิบาย ว่าคนรุ่นใหม่เขาคิด และลงมือทำ ชีวิตแต่ละวันยังต้องดูลูก บ้าน คลินิก อดทนมานะ แต่รู้จักพักผ่อน ถึงจะทำงานด้วย และสามี เมื่อจ้างหมอพยาบาลก็มีเวลาดูแลลูกชาย 3 คน เมื่อปีที่แล้ว พาไปไทย 20 วัน เดือนพฤษภาคมไปฮาวาย 10 วัน เดือนเมษาพาลูกชายไปอังกฤษและสเปน เดือนนี้ปลายเดือน จะพาลูก 3 คนไปอยู่กับผม (ตา ยาย) ตลอดซัมเมอร์ เรียนภาษาไทย ที่วัดมงคลในเบย์เอเรีย

ครับที่ผมยกตัวอย่าง อยากบอกเด็กรุ่นใหม่ ขยันเรียน ไปวัด ทักทายผู้ใหญ่ เราอบรม ให้ยึดหลักคุณงามความดี เคารพผู้ใหญ่ และพ่อแม่ แต่พวกเขาจะยึดหลักศักยภาพ เล่าเรียนทำงาน และเวลาทำงานช่วงใช้ความรู้ ก็ไม่ทำจนหมดเวลา แต่จะเว้นวรรคช่วงของลูก ครอบครัว และผู้เคารพ

ระหว่างเขียน เป็นเวลา 10:00 เช้าแคลิฟอร์เนียเพิ่ง 7:00 AM ถ้าจะโทรไปฮาวายหาลูกชาย เป็นเวลา 4:00 AM (ตี 4) ครับเวลาแตกต่าง เหตุผลคือธรรมชาติ

พระพุทธเจ้าทำนำความเป็นธรรมชาติมาเป็นศาสนา ชื่อว่า “ธรรม” เอามาจากภาษาบาลี ครับ ธรรมะ คือ ธรรมชาติ ครอบคลุมชีวิตคนตั้งแต่เกิดถึงตาย เจริญเติบโต เจ็บป่วยทุกข์และสุข

ธรรมชาติคือ 1.ตัวธรรมชาติ 2.กฎของธรรมชาติ 3.หน้าที่ของธรรมชาติ 4.ผลของธรรมชาติ

ครับความหมายของพุทธศาสนา จึงครอบจักรวาล การมีชีวิตของคน

เขียนหนังสือบนโต๊ะหลานชาย มีไฟ เพียงเอามือลูบ ไฟก็เปิดและปิด มีรางวัลชนะคาราเต้ มีขวดใส่เงินเซ็นต์ เหรียญ 50 สตางค์ และควาเตอร์ คนนี้อายุ 10 ขวบ นิสัยชอบอ่านหนังสือ รู้จักเก็บเงิน เงินที่ทุกคนให้จะเก็บ เวลาไปข้างนอกจะมีกระเป๋าเงิน ซื้อของ เลือกจ่ายเงินด้วยตัวเอง พ่อแม่เขาบอกว่าเงินหล่นในบ้านเขาจะเก็บ พ่อแม่สอนเรื่องเงิน ผมเสนอให้นำเงินฝากธนาคาร ปลอดภัย ได้ดอกเบี้ย เขาบอกว่าคิดดูก่อน เขาเป็นเด็กเรียน อ่าน และอิสระ ผมเคยพานั่งเรือ ไปเกาะซานฮวน ที่วอชิงตันสเตท ไปดูปลาวาฬ ไปเมืองไทยพาไปนั่งแพ ขี่ช้าง และโหนตัวตามราวผ่านหุบเขาที่เชียงใหม่ เรียก “ซิปเปอร์”

ครับประสบการณ์ คือ สิ่งที่สัมผัสย่อมส่งต่อพัฒนาสติปัญญา ชีวิตผมเคยใช้ชีวิต ตอนเรียนมหาวิทยาลัยออริกอนเรียกว่า เป็นความภูมิใจ แม้แต่ท่องยุโรปเดี่ยว 3 เดือน