ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ความจริงหรือความคิด ตอน กรุงเทพฯ 6

พร้อมขับรถ มุ่งหน้าหมู่บ้านที่เรียก “คลองโคลน” มาจากคำว่า คลอง รวมกับโคลน คลองเล็กกว่าแม่น้ำ และอาจอาศัยหายใจจากแม่น้ำ หมายถึงน้ำ จะสกปรก หรือสะอาด ได้มาจากแม่น้ำ แต่แม่น้ำ พูดดังความสกปรก ดูแล้วน่ารังเกียจ ไม่ได้มาจากฉัน แต่เพราะผู้คนที่อยู่บริเวณเธอมักง่าย ทิ้งสิ่งสกปรกลงในคลอง

แม่น้ำพูดต่อ โดยปกติบ้านเรือนตั้งบนฝั่งแม่น้ำน่าจะมีคลาสกว่าคนที่อยู่บนฝั่งคลอง เพราะมากชุมชนแออัด นิสัยส่วนตัวดีและมักง่ายปนเปต่างถ่ายเท มองเห็นพฤติกรรมที่เป็นแบบอย่าง “โคลน” จะหมายถึงน้ำลงจนแห้ง เห็นแต่ดินอ่อนยุบตัว เดินลงบนผิวโคลน เท้าจะอยู่ใต้ดิน

คลองโคลนเป็นหมู่บ้านริมอ่าวทะเล น้ำลงอ่าวจะแห้งทิ้งโคลน มากด้วยอาหารธรรมชาติ ที่นี่ชาวบ้านจะเลี้ยงหอยแครงปากอ่าว ครับที่ๆ เลี้ยงต้องขออนุญาต สัมประทานที่ทำมาหากินจากรัฐบาล ต้องจ่ายเงินและมีระยะเวลา และที่ทำมาหากินถ้าเบื่ออยากอยู่บ้านเฉยๆ แก่แล้วหรือเพราะทำมาหากินมานาน มีเงินทอง ถ้าเลิกทำงานรู้จักใช้ เหมือนคำแนะนำ จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว “การดำรงชีวิตพอเพียง” คือรู้จักใช้รู้จักหา ใช้ในสิ่งจำเป็นแก่ชีวิต และเลือกสิ่งที่เป็นประโยชน์ เมื่อรู้จักคุณค่าในการดำเนินชีวิต ชีวิตย่อมไม่เป็นภาระแก่ลูกหลาน และภาษีจากประชาชน เมื่อวัยเกษียณก็มีเงินช่วยตัวเอง ลำพังเงิน 600 บาท จากรัฐบาลค่าของมันน้อยมาก เมื่อคิดว่าชีวิตพอสามารถขยายกิจการที่ทำมาหากินให้คนอื่นได้ แต่ที่ดินก็ต้องเช่าการซื้อและเช่าที่เหมือน เช่าตึกทำธุรกิจ คนเช่าซื้อจะดูระยะเวลา ถ้าเหลือน้อยทำมาหากินยังไม่ทันคุ้มลงทุน สัญญาหมดย่อมไม่ถูกต้อง เมื่อซื้อก็ต้องต่อรองระยะปี เหมือนการเช่าตึกด้วย

ขับรถถึงคลองโคลน เห็นบ่อเลี้ยงกุ้งมากที่ หมู่บ้านนี้เลี้ยงกุ้งบ่อเชื่อมกับอ่าวได้ มีเขื่อนกั้น ปิดเปิดน้ำเค็มสะอาด ก่อนเลี้ยงกุ้งจะปิดเขื่อน สูบน้ำออกจนแห้ง ใช้รถแทรกเตอร์ขูดดินโคลนผิวดิน เอาขึ้นทำคัน โคลนหรืออาหารที่เลี้ยงกุ้งกินไม่หมดตกตะกอน มีโรคราและความไม่สะอาด เมื่อโกยโคลนหมด ดินส่วนแข็ง จะปล่อยให้แห้ง เสร็จแล้วปล่อยน้ำเค็มเข้า ปิดเขื่อนปล่อยให้ลูกกุ้งลง ให้อาหาร กุ้งโตวันโตคืน น้ำในบ่อถ่ายเทได้ กุ้งย่อมสะอาด ถึงไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์ เมื่อองค์กรอาหารตรวจยิ้ม คำพูดโอเค ปลอดภัยสำหรับผู้บริโภค แต่ถ้าจะถามว่าร้อยเปอร์เซ็นต์ไหม คำตอบไม่ ทุกอย่างส่วนประกอบชีวิตก็มีสารปนเปื้อนทั้งนั้น เพียงแต่คนบริโภคต้องดูแล ล้าง แช่ และดูแลสุขภาพ เมื่อสุขภาพดีก็สามารถต่อสู้กับโรคภัยได้ แต่ถ้าชีวิตร้องโอยตลอดเวลา โรคภัยย่อมมีอิทธิพล และกำลังเหนือชีวิต

เห็นป้ายจอดรถ 20 บาทไม่ได้บอกจอดครึ่งวัน ทั้งวัน หรือ 1-2 ชั่วโมง แวะเจ้าของบอกว่าแล้วแต่นานจะจอดนานเท่าไหร่ ราคาเดียว 20 บาทเดี๋ยวนี้ซื้อสิ่งของถึงจะได้ แต่น้อยเหลือเกิน ค่ารถเมย์ตลอดสาย 6 บาท รถแอร์ตลอดสายสิบกว่าบาทยังมี แต่ไข่โหละ 60-70 บาท ผักตลาดท็อปกำเล็ก 20 บาท ที่โลตัสราคาสูสีกับท็อป อาหารตามมอลล์ 20 บาทไม่หลงเหลือซากให้เห็น สั่งทำเดี๋ยวนั้น กินเดี๋ยวนั้นจานละหลายสิบ แล้วชีวิตคนไทยทั่วประเทศมีรายได้เป็นปี อย่างเกษตร ชาวไร่ชาวนา และพวกแบมือพ่อแม่ หรืแม้แต่แต่งงานก็อาศัยบารมีเมีย โลกปัจจุบัน จะในที่ไหนๆ ของโลก ผู้หญิงทำงานหนักกว่าผู้ชาย เช้าตื่น ทำกับข้าว ขึ้นเสียงออกคำสั่งคนรับใช้ ลูกแบมือขอเงินไปโรงเรียน แม่ครับอาทิตย์นี้ “ซิม” โทรศัพท์หมดเร็ว งานโรงเรียนทั้งนั้น คนรักแทบจะไม่ได้โทร ก็เจอกันที่โรงเรียนทุกวัน รีบแจ้นไปทำงาน เลิกงาน แวะตลาดซื้อกับข้าวกลับบ้าน ดูแลอาหาร เข็นลูกทำการบ้าน สำหรับสามี ต้องเตือนวันเสาร์ หรืออาทิตย์ วันใดวันหนึ่งต้องเล่นกอล์ฟไปกับก๊วน เมียพูดเห็นใจ เพราะรู้ว่าทำงานหนัก อ้อก่อนกลับแวะซื้อของเข้าบ้านด้วยได้ไหม ไม่อยากออกรถติดเสียดายน้ำมัน ไม่รู้ว่าขึ้นได้ตลอด ทั้งๆ ที่น้ำมันก็ขุดเองมี และเพื่อนบ้านก็ถูกกว่า โดยเฉพาะอเมริกา หลายเดือนแกลลอนละ 4 เหรียญ เดือนธันวาคมเหลือ 3.50 เหรียญ ต่อ แกลลอน ต้อนนี้ 15 ธันวาคม มานอนดูหิมะตกที่มิชิแกน น้ำมันแกลลอนละ 3 เหรียญ ครับน้ำมันในอเมริกาแตกต่างราคาแต่ละเมือง แต่ละรัฐ ข้ออ้างเช่าที่แพง ภาษีแพง ขนส่งแพง ซ้ำร้าย ซวยซ้ำซ้อน กำไรกลับน้อยเห็นใจคนทำมาหากิน

แต่กรุงเทพฯ รวมไปตลอดทุกภาคขึ้นแล้วขึ้นเลย ก่อนจะเอา (ป.ต.ท.) มาขายเป็นหุ้นยังต่อรองได้ แต่พอมากพ่อมากแม่ถือเอกสิทธิราคาขึ้นแล้วขึ้นเลย ข้ออ้างน้ำมันเดินทางไกล ราคาที่บ่อขึ้นราคา และกำไรปันส่วนน้อย อยากให้สต๊อกหุ้นขึ้น คนจนมีโอกาสรวยขึ้น ก็ต้องเพิ่มปัจจัยราคาของสินค้า จริงบ่อ

เจ้าของที่จอดรถ นายครับ เดินเล่นซิครับ ข้ามสะพานไปอีกหมู่บ้าน เต็มไปด้วยธรรมชาติ มีบ่อกุ้ง บ่อปลา ต้นแสมและโกงกาง บางที่มีต้นจาก หรือจะออกปากอ่าว ผมมีเรือบริการ ราคาเท่าไหร่ ราคากันเองคิดถูกๆ เอาค่าน้ำมันนิดหน่อย พอค่ากับแกล้มและเหล้ายาดองของแม่อ้ายหนูมัน รับรองนายต้องชอบบรรยากาศ และวันนี้น้ำขึ้นเต็ม ปกติน้ำลดเห็นดินโคลนปากอ่าว

ก๊วนมีสี่คน พี่น้อง ข้อตกลงเที่ยวเป็นเรือหาง เครื่องเจโร่ คนชาวบ้านติดแม่น้ำ ชีวิตทำมาหากิน มีรายได้จากน้ำ ครับผมเรือจำเป็น ยิ่งฉลาดพูด เหมือนคนที่จะพาเที่ยว เป็นนายท้ายเรือ คนอธิบายและเจ้าของเรือ คือคนๆ เดียว หลายสิ่งหลายอย่างเติบโต ขยายพันธุ์เป็นความมากความสามารถของคนในตัวคนเดียว หลายคนบอกว่ามหัศจรรย์มากคนบอกว่าไม่ เพียงแต่ทุกสิ่งมันมีอยู่ในตัว เพียงมานะขยันเอาออกมาใช้ก็เท่านั้นเอง คนถกเถียงก็เพราะเจ้าเนื้อหาที่ว่านำออกมาใช้นี่แหละคือเจ้าความแตกต่าง

การบังคับเรือ ซึ่งมีคันเร่งและสโลว์ความเร็ว มีหางยาว ปลายหางมีใบพัด เพื่อพุ้ยน้ำให้เรือวิ่ง ถ้าจะหันหัวเรือไปทางขวา หางต้องทำมุมไปทางขวาด้วย พูดง่ายหางเรือกับหัวเรือต้องไปต่างทาง ขับเรือใหม่ยากตอนจอด มือใหม่อาจชนสะพาน คนรอตกน้ำ เรือถอยหลัง เกิดจากใบพัดเปลี่ยนเป็นตรงข้ามกับเดินหน้า ข้างฝั่งคลองมีบ้านมากมาย ไม่หนาแน่น มีบ้านหลังหนึ่งประกาศขาย บ้านและที่ดินมีสะพานลงแม่น้ำ แถมเรือ ราคาสองล้าน

ชีวิตคนไทย การเปลี่ยนที่อยู่ยังน้อย เพราะไม่เปลี่ยนงาน และเปลี่ยนเมืองทำงาน ส่วนมากจะสร้างรากฐาน และอยู่ตลอดชีวิต ตายยกให้ลูกหลานอยู่ต่อ มีเกาะเล็ก บ้านสองสามหลัง การไปมาหรือขึ้นฝั่งใช้เรือ หลายวันดูหมู่บ้านน้ำของเวียดนาม อาศัยเรือใหญ่ เรือแพ อยู่กลางน้ำ เวลาขึ้นฝั่งอาศัยเรือ

เรือเบนหัวสู่อ่าว จะเห็นบ้านหลายหลัง สร้างบนน้ำ ดูแล้วสวยงาม ล้อมรอบด้วยน้ำ บ้านที่เห็นเป็นที่นั่งดูแลหอย ถ้าไม่เฝ้าช่วงหอยโตอาจถูกขโมย บ้านที่สร้าง กลางวันคนมาเช่า ให้ตัวมีกิจกรรม หลายคนพาพวกมาเช่าเล่นไพ่ บางคนมาจัดปาร์ตี้ หรือมาทานอาหารมื้อกลางวัน จะซื้ออาหารมา หรือจะใช้บริการทางด้านอาหาร ได้มากคน อยากมาฮันนี่มูนชั่วคราว 5-6 ชั่วโมง ถ่ายเทความรัก เวลาขนาดนี้ก็เต็มอิ่มแล้ว

จะมีไม้ไผ่ปักเหนือน้ำ แสดงเขตใช้เลี้ยงหอยแครง การเลี้ยงหอยแครงต้องรอให้น้ำลด เหลือแค่โคลน ถ้าจะเลี้ยงหอย เอาตาข่ายถี่มาก หรือพลาสติกสูงไม่เกินฟุตปักรอบ กันหอยเติบโตและหนีออกจากที่ของเรา หอยเล็กๆ ซื้อมาจากทางปักใต้ พันธุ์หอยชั้นเกรดเอบวก

การสร้างบ้าน จะสร้างเวลาน้ำลด นายท้ายพาไปดูเขาลากหอยแครง ลากได้ใส่เรือ คัดขนาด ส่งวันนั้น ขายวันนั้น ผลประโยชน์คนกิน ระหว่างทางกลับเข้าสู่ฝั่ง วิ่งเลาะชายฝั่ง ต้นโกงกาง และแสมต้นใหญ่เติบโตเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ กุ้ง ปลา ปู หอย ต้นไม้สองต้น แตกต่าง โกงกางโคนต้นจะเล็ก จนคอด จะมีรากใหญ่ๆ มากมายยึดต้น เป็นที่พักอาศัย สัตว์น้ำออกลูกหลาน

มีการปลูกป่า ขยายป่า คนเดี๋ยวนี้เจริญความคิดขึ้น เห็นคุณค่าของต้นไม้ จะในบ้าน ในเมือง นอกเมือง ถนนทั่วไป ปลูกต้นไม้ให้มากเหมือนป่า จะให้ความสุขเมื่อสัมผัส เมื่อต้นไม้ยืนต้น คนฉลาดคิดบอกว่าทำวันนี้ วันต่อๆไปเห็นผล ลูกหลาน เหลน รับผลเต็ม ชีวิตคนไทยธรรมชาติยังเกื้อกูล อาชีพสามารถหาอาหารที่เป็นธรรมชาติ ค้าขายได้ เพียงแต่ช่วยกันดูแล สัตว์น้ำอย่าจับหน้าวางไข่ ขนาดเล็กควรปล่อย ช่วยเป็นหูเป็นตาคนชั่วเทสิ่งโสโครก และเคมีภัณฑ์เทลงน้ำ ต้นไม้อย่าขโมย ตัดแล้วปลูก คนล้ำที่สงวนทุกคนควรแช่งและด่า

คนพาเที่ยวสัญญาถ้ามาคราวหน้าจะพาไปเที่ยวดอนหอยหลอด คนเป็นพัน เวลาน้ำลงเหลือแต่โคลน ต่างมุ่งหน้าหา หอย ปู ปลา ที่อยู่กับโคลน รอเวลาน้ำท่วม แต่เมื่อคนมาก่อนถูกจับเป็นอาหารบ้าง ไม่ว่ากันต่างเกื้อกูลต่อกัน