ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
โรงเรียนของแม่ ตอนที่ 8

วันนี้วันเพ็ญ ปัจจุบันวันพระเปลี่ยนมาเป็นวันอาทิตย์ ยึดความสะดวก วันอาทิตย์ สถานที่ราชการ บริษัท ทำไร่ไถนา แม้แต่โรงเรียนจะหยุด เหตุผลเมื่อครอบครัว ต่างมีหน้าที่ไม่เหมือนกัน หยุดพร้อมกัน จะได้หาความสุขกายใจด้วยกัน ชวนกันไปวัด

แม่พูดเสมอ แม่ชอบพุทธศาสนา ยิ่งช่วงอายุเลยกลางคนยิ่งเพิ่มความศรัทธามากขึ้น อ่านหนังสือธรรมะ ไปร่วมกิจกรรมของวัดทางปฏิบัติ ช่วงเข้าพรรษา แม่ห่มขาว นุ่งขาว หลวงลุงน้อยท่านบอกว่าโยมห่มใจด้วยผ้าขาวด้วยนะ ตอนแรกแม่ไม่เข้าใจ ใจคนไม่รู้อยู่ส่วนไหนในร่างกาย แล้วจะห่มได้อย่างไร หลวงลุงท่านบอกว่าคำว่าห่ม คือปฏิบัติธรรมะ คิดธรรมะ แม่นั่งคิด ถึงจะพอเข้าใจบ้าง พอระยะเวลาล่วงจนถึงก่อนแปดสิบ แม่เข้าใจมากขึ้น ความเข้าใจทางความคิดกับทางปฏิบัติต่างงาน แต่จะไปด้วยกันเสมอ เมื่อถึงจุดที่ไม่หยุดคิด หยุดปฏิบัติ ความเข้าใจในการปฏิบัติ คือเลิกละสิ่งทำให้กังวล เมื่อละได้ความสุขความพอใจก็แทนที่

เหมือนกับห่วงลูก ลูกบางคน แต่งงานมีลูก มีหลานอายุเกือบ 60 ชีวิตยังไม่มั่นคง ทำความเดือนร้อน กินเหล้า เล่นหวย พอถึงวันนี้แม่เริ่มละ เออทุกชีวิตเป็นของเขา เขาทำเองย่อมสัมผัสเอง เราจะห่วงใย และทุกข์ใจ เราก็หมดสุข ถึงจะห่วงจะหาความสุขไม่ได้ ไม่ใช่ว่าเขาจะกลับตัวได้ เราน่าจะตัด เราให้ชีวิต ปลูกฝังสิ่งดี แต่เมื่อเขาไม่ทำก็ควรทำใจ

ทุกวันอาทิตย์ แม่และพ่อจะต้องตื่นเร็วกว่าปกติ ทำอาหาร หุงข้าวไปทำบุญที่วัด พอถึงวัยของวันนี้ แม่เข้าใจคำว่าบุญมากขึ้น แม่รู้ว่าความคิด และวัยจะสร้างความแข็งแกร่งเรื่องบุญ คือเข้าใจวิถีของบุญในทางที่ควรจะเป็น ไม่เชื่อบุญที่บอกเรี่ยไรทุกๆ ครั้งที่รับรู้เพราะแตกต่างจากการกระทำในพื้นฐานของบุญ

พอตื่น ตรงเข้าห้องน้ำ หยิบแปลเปิดน้ำที่แปรงพอเปียก บีบยาสีฟัน แม่ดูแปรง ดูยาสีฟัน ดูกระจก ไฟฟ้า ความสะดวกนาๆ ประการเข้ามาแทนที่ แม่เดินมาแปรงฟันที่นอกชาน สายตามองดูไกล ข้ามแม่น้ำ มองเลาะริมฝั่งน้ำยังมืด จะเห็นเกือบทุกบ้าน เปิดไฟ ยังพอมีเสียงตำน้ำพริก เสียงดังแม่ไม่เคยรำคาญเสียง เพราะเสียงที่ได้ยิน คือเสียงของหน้าที่ ยิ่งนึกคล้อยตามเพื่อไปทำบุญ เสียงครกตำ และความวุ่นวายงานถูกแทนด้วยสิ่งดีๆ

พอถึงวันนี้ ฟันแม่ยังมีอยู่เยอะ คงเป็นเพราะดูแล ทำความสะอาด ถึงจะเป็นคนต่างจังหวัด แต่เรื่องปากเรื่องฟันแม่ยอมเสียเงิน แม่มีหลานเป็นหมอฟันในกรุงเทพฯ ที่เสาชิงช้า ถ้าไปกรุงเทพฯ แม่จะมีของติดมือ ฝากลูกหลาน ถือโอกาสทำฟัน แม่กินหมากถ้าปล่อยฟันให้ขาดหาย ความรู้รสของหมากขาดตอน และหมากพลูต้องอาศัยกัดและเคี้ยว ถ้าปล่อยฟันหลอจะเอาเหงือกค่อยย้ำแล้วกลืน ไม่กินดีกว่า เลยลงทุนทำฟัน แม่ทำฟัน ไม่เคยเสียเงิน แม่เคยคิดบ่อย ระบบครอบครัว ต่างเกื้อกูล จะมีอย่างนี้อีกนานไหม คือ ช่วยเหลือ พึ่งพา มีเมตตาต่อกัน คงจะเริ่มสูญหาย แม้แต่ลูกๆ พ่อแม่มากมายพอวัยชรา ขาดปัจจัยทุกอย่าง มากครอบครัวลูกสูญหาย ปล่อยให้ดำเนินชีวิตด้วยตัวเอง

แม่ยึดมั่นในใจตลอดเวลา พ่อแม่ คือผู้มีพระคุณสูงสุด เราต้องดูแลจนถึงวันสุดท้าย ถ้าดูแลพ่อแม่แล้วรู้สึกเป็นสุข คนมีศีลจะให้ศีลให้พรขอให้มีความสุข

วัดที่แม่ไปทำบุญ อยู่เหนือบ้านไปกิโลเดียว เดินไม่นานก็ถึง ทางไปวัดจะเดินตามถนนหลังบ้าน หรือเดินเลียบแม่น้ำผ่านหน้าบ้านเพื่อนบ้าน แต่สิ่งที่แม่กลัวคือหมา วัดโพธิ์ทอง คือวัดของหมู่บ้าน อายุหลายร้อยปี จะกี่ร้อยแม่ไม่รู้ แม่ไม่เคยถาม แต่คิดเอาเอง เพราะตั้งแต่เด็กก็ไปวัดนี้แล้ว แม่เคยเล่าให้ลูกๆ ฟัง ตอนเป็นเด็ก พอลมมาเด็กๆ ชอบไปแย่งมะม่วงซึ่งถูกลมพัดตกลงมา แม่และเพื่อนๆ ชอบแย่ง สนุกสนาน ความสนุกอยู่ในความคิดอย่างเดียว ไม่เคยคิดถึงอันตราย ลูกมะม่วงตกถูกหัว กิ่งไม้หักทับ และอีกช่วงวันเตรียมงานประจำปี ชาวบ้านจะไปวัดตอนค่ำทำที่สอยดาว คนนิยม จะมีของมีค่าล่อใจ ทุกครั้งจะมีข้าวต้มเลี้ยง เด็กๆ ก็จับกลุ่มหาของสนุกเล่นกัน บ่อยครั้งหลับต้องถูกปลุกเดิน หรือถูกอุ้มกลับบ้าน

วัดโพธิ์ทอง เหมือนวัดทั่วไป ตามชนบทมีศาลาการเปรียญกว้างขวางใหญ่โต วันอาทิตย์ใช้เป็นที่ทำบุญ พระเทศน์ คนตายตั้งศพสวด คนแต่งงานมาทำบุญที่นี่ แม้แต่การะประชุมก็อาศัยที่นี่ จะมีศาลาริมน้ำ ชาวบ้านชอบมานั่งคุย เล่นหมากรุก กุฏิพระมีหลายหลัง ทุกหลังเชื่อมด้วยนอกชาน ติดต่อกัน โบสถ์แยกจากกุฏิ และศาลาการเปรียญเพื่อศาสนพิธี แม่ชอบ หน้าบวชนาค จะมีการโปรยทาน และเพื่อนๆ จะแย่งเงินตอนโปรยทาน สนุกมีเงินกินขนม แม่ของแม่บอกว่าการโยนเงินให้ทาน เท่ากับตัดและละสมบัติ และตั้งหน้าทำบุญ แม่เพียงฟัง แต่ความเข้าใจคนละเรื่อง ภายในโบสถ์มีองค์พระประธานปางสมาธิรูปแบบสุโขทัย แม่จำชื่อท่านไม่ได้ แม่ไม่เคยเรียก ได้แต่กราบ ก่อนสอบแม่ชอบเข้าโบสถ์มากราบขอพรท่าน พ่อแม่ของแม่บอกว่าพระประธานช่วยให้ได้คะแนนดีได้ แต่เราต้องอ่านหนังสือเยอะๆ ข้อความไหนสำคัญขีดเส้น ทบทวน แม่ของแม่บอกว่า ลูกขยันอ่านหนังสือ ลูกจะเป็นเด็กเก่ง แม่ของแม่ช่วยสอนหนังสือ เล่านิทาน แม่บอกว่า ถ้าลูกขยันอ่านเก่งอ่าน เข้าใจ โตขึ้นลูกจะชอบการอ่าน จะเป็นเด็กเรียนได้ที่หนึ่ง ถ้าเราเป็นเด็กไม่ขยันอ่านเขียน เรียนบวกลบเลข โตขึ้นเราจะไม่ทันเพื่อน เมื่อเราเรียนรั้งท้าย เราจะเบื่อเกียจคร้าน ผลตามมาเราเรียนคาบเส้น เมื่อลูกชอบอ่าน ทุกสิ่งที่ลูกอ่านจะนำความเพลิดเพลินมาให้

เมื่อลูกขยันเรียน ไปกราบหลวงพ่อพระประธาน ท่านย่อมเมตตา ท่านจะช่วยภาวนาให้ลูกได้คะแนนดี และเด็กที่เรียนดี ส่วนมากจะเป็นเด็กน่ารักด้วย เพราะรู้จักคิด ลูกเข้าไปกราบคุยกับท่านขอพร เมื่อลูกคิดดี สิ่งดีๆ จะบังเกิดเสมอ

โบสถ์วัดโพธิ์ทอง เก่าไม่สง่างามเหมือนวัดในกรุงเทพฯ หรือตัวเมือง ตัวโบสถ์หล่อด้วยปูน ทาสีขาว ไม่มีหินหลากสีประดับ ภายในโบสถ์ไม่มีรูปวาด โต๊ะบูชาหน้าพระประธานเก่าแก่ ไม่บ่อยครั้งนัก มีดอกไม้สดมาปักแจกัน

คนรุ่นก่อน ที่อยู่กับวัดมานาน บอกว่าโบสถ์ ซึ่งมีพระประธานเก่าแก่ คนหลายรุ่นมากราบไหว้ รักษาศีล ทำพิธี มวลความดีที่เป็นมงคลจะอยู่รอบภายในโบสถ์ และอนุภาพความเมตตาจะอยู่ในพระวรกายของท่านพระประธาน

คนรุ่นใหม่ ความเชื่อเกิดจากสิ่งที่เห็น ด้วยสายตา ไม่เดินทางลึกถึงความเป็นไปได้ บอกว่าพระประธานคือส่วนประกอบของทองเหลือง แม้จะมีเงิน ทอง และเพชรใส่เบ้าหลอม และมีพระสวดชยันโต แต่ก็เป็นเพียงวัตถุ คุณวิเศษจะเกิดได้อย่างไร

ความแท้จริง การมองโลก ถ้าเราใส่ความดีงาม ความคิดสมัยใหม่ คือการวิเคราะห์แยกแยะ คุณประโยชน์ ความดีงามเข้าไปด้วย สิ่งดีๆ จะกลายเป็นสมบัติสิ่งดีๆ ของสิ่งนั้น

เหมือนคนผูกนาฬิกาโรเล็กทอง ราคาเป็นล้าน เจ้าของเชื่อโดยไม่สั่นคลอนว่าใครก็ตามเห็น ความศรัทธาในราคา ย่อมนึกเลยความเที่ยงตรงของเวลา จะไม่มียี่ห้อไหนเสมอเหมือน อุบัติเหตุจะไม่สามารถทำร้ายได้ อยู่ในน้ำ แม้แต่แผ่นดินไหว ไปไหนๆ ผูกติด โผล่แล๊บให้คนได้สัมผัส ลักลอบมอง นึกไปถึงคนใส่ คงรวย มีรสนิยม ครับค่าของวัตถุที่เห็นมากค่า เกินราคา

แล้วพระประธาน สร้างด้วยความรัก นั่งเป็นประธานภายในโบสถ์ สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ คนหลายชั่วอายุ วนเวียนกราบไหว้ ขอพระเมตตาทุกคนนั่งสงบ ทุกคนนึกแต่สิ่งดีงาม แม้แต่นำเอาความทุกข์ กระทำผิด มาสารภาพเพื่อขอพระเมตตา ยกโทษให้ชีวิตกลับลำ ยกเลิกเมินหน้าในสิ่งชั่วร้าย คนแรกรัก มากคู่จูงมือมากราบขอพร คำพูดออกจากใจ จะรักซื่อสัตย์ไม่แยกจากกัน พระบวชใหม่ทำวัดจะมาสวด กราบไหว้ กราบองค์พระประธานของโบสถ์ ตั้งจิตปรารถนา จะละและเลิกสิ่งที่เป็นวิถีชีวิตของคนแบบผัวเมีย ทำงานหาเงิน หาความสุขจากกิเลส สมสู่ มีมุสาเป็นทางเดินสู่จุดมุ่งหมายปลายทาง กล่าวคำสัตย์ต่อหน้าองค์พระประธาน ตั้งจิตมั่นเป็นกุศล จะเดินตามรอยพระพุทธศาสนา ตั้งจิตมั่นเป็นกุศล จะเดินตามรอยพระพุทธศาสนา มีองค์พระประธานรับรู้ ขอความพระเมตตา พระกรุณา ช่วยให้คุณธรรมสกิดใจ หันมาศรัทธาสิ่งที่เรียกว่าธรรมะ เอาธรรมะเป็นส่วนของชีวิต ให้มีมานะ อดทน ศึกษา อ่าน เขียน ทำตัวเป็นที่พึ่งของชาวบ้าน

เหลือเชื่อ พระมากองค์ยึดปฏิบัติด้วยคุณธรรม สามารถบรรลุมรรค มองเห็นชีวิตเกิดแก่เจ็บตาย มองเห็นสิ่งที่บังเกิดแก่คนที่เรียกว่ากรรม ทุกข์และสุขไม่ใช่เป็นสิ่งบังเอิญ แก่การเกิดการกระทำบาป การกระทำความถูกต้อง สะสมมากหลายชีวิต

คนฉลาดคิด คลุกคลีธรรมะ ให้คุ้มครองกายและใจ มุ่งมั่นต่อสิ่งดีงามเป็นพื้นฐานของชีวิต คำสัตย์ออกจากปากต่อหน้าพระพักตร์ของพระประธาน เหลือเชื่อมวลแห่งความเป็นโชค บังเกิด ชุ่มชื่นกายใจ มองไปรอบภายในพระอุโบสถ สว่าง สดใส ปลอดโปร่ง

ผู้มีธรรมะ อยู่กับใจ บอกกล่าวนั่นคือนิมิตรของคุณพระ ความงอกงามในความเป็นมงคลจะเกิดกับชีวิต ถ้ายึดปฏิบัติสิ่งถูกต้อง เมื่อทำได้เสียงได้ยินชัดในจิต รอยรูรั่ว จะมีชันมาอุดรอยรั่วไม่นานชีวิตที่ดีจะทำให้กลายเป็นคนใหม่

แม่นึกรับรู้เคยสัมผัสกับพระสงฆ์ที่เป็นแบบอย่าง ชาวบ้านที่ชีวิตอุทิศตนเองเพื่อคนอื่น ลูกที่เชื่อฟังคำที่แม่สอน “เป็นเด็กดีนะลูก” ต่างเป็นความศักดิ์ โลกจะแคบด้วยจิตใจดีๆ ที่ต่างหยิบยื่นต่อกัน