ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ความจริงหรือความคิด ตอน กรุงเทพฯ 8

ตั้งใจนอนบ้านอยุธยา วันอากาศร้อนคิดถึงอาบน้ำในแม่น้ำ เดี๋ยวนี้ไม่มีแล้ว น้ำประปา ไฟฟ้ามานานมากปี คนคุ้นเคยแต่อาบน้ำฝักบัวบนห้อง ถ้าจะมีตุ่ม ตักอาบด้วยขันหลายคนรู้หัวเราะ ล้าหลัง ถ้าเป็นเพื่อนคงถูกค่อนแคะ รู้ไหมว่าโลกภายนอกเขาก้าวไปไกลมากแล้ว ยังจะมาตักอาบทีละขัน ส้วมจะหานั่งยองๆ ยังมีอีกเยอะ แต่เดี๋ยวนี้นิยมนั่งปล่อยขาตามสบาย ขืนนั่งยองๆ วัยขนาดผม เวลาลุกอาจจะต้องเรียกแม่บ้านมาช่วยดึง เรื่องจริงมีเพื่อนรุ่นพี่ เดี๋ยวนี้ก็ยังอยู่ แต่มากสิ่งส่งคืนกลับบ้านเดิม ความจำประเภทอัลไซเมอร์ เวลาเข้าส้วมแม่บ้านต้องเอาเชือกผูกขื่อ เวลาลุกดึกเชือก ถ้ายังลุกไม่ได้ ก็ดึงอีกเชือกเสียงดังกรุ้งกริ๋ง พวกนกหวีดฟังหัวเราะหาย ทำไมไม่ใช้นกหวีด ไม่ต้องมีเชือกสองสามเส้นเกะกะ หลายคนเป่านกหวีดพร้อมกันเออเข้าท่า การออกมาเดินแบบไม่ก้าวร้าว ไม่ขว้างปา ใช้นกหวีดคงมีเมืองไทยประเทศเดียว อดคิดเอพวกเขาคิดได้อย่างไรเป็นการช่วยคนทำนกหวีดด้วย

เดินไปที่ท่าน้ำ ตลิ่งรก สะพานโย้ไปมา คงหมดค่าใช้สอย ก่อนนี้ทุกบ้านต้องมีสะพานไปไหนพายเรือ สะพานที่ขึ้นลงเรือ จอดเรือผูกเรือ ก่อนโน้นความเจริญยังมาไม่ถึง สะพานอาจเป็นที่ปล่อยหนักยามค่ำคืน ชีวิตอดนึกภาพ 5 คนไปกาญจนบุรี ตอนนั้นโตแล้ว อยู่มหาวิทยาลัย ดึก 5 ทุ่ม ล่อนจ้อนกระโดดน้ำ ว่ายที่แพท่า ไม่รู้จักคิดความด้านและอายถ้าคนพบเห็น

อาบน้ำเสร็จ เดินขึ้นเหนือ ไม่นานถึงวัดโพธิ์ทองเป็นวัดของหมู่บ้าน ชาวบ้านจะบวชวัดนี้ ทำบุญก็ที่วัด ผมไปโรงเรียนประถมที่นี่ ตอนโน้นเด็กจะเดินเข้าโบสถ์อาทิตย์ละวัน วันละชั่วโมง อบรมศีลธรรม เพื่อเป็นเด็กดี ครับจริงแล้วชีวิตคนตั้งแต่เด็ก โตและตาย ศีลธรรมเกื้อกูลชีวิต ชี้ทางเดิน แต่แปลก คนกลับไม่สนุกถ้าพูดถึงวิชาศีลธรรม

จำได้เสมอที่วัดมีศาลา ติดทางเดินลงท่าน้ำ สองศาลา ชาวบ้านจะมาคุยบ้าง มาเล่นหมากรุกบ้าง น้องผมคนจบกฎหมายเก่งหมากรุก ที่อเมริกาเล่นหมากรุกอเมริกันคนรู้จักไม่เคยมีใครชนะ ตอนเป็นเด็กวันหยุดคงไปเล่นหมากรุก ชอบหมากรุกเวลา “รุก” คือรุกตัวขุน ขุนถ้าจนหนีไม่ได้ย่อมแพ้ “รุกฆาต” คือรุกทั้งขุน และเรือ ต้องหนีขุนและถูกกินเรือ การเดินของขุนเดินได้ทุกทาง หน้าหลังข้างทะแยง ส่วนเรือเดินทางตรง จะเดินสุดกระดานก็ได้ เดินทะแยงไม่ได้ ฟังอาจงง ลองถามผู้รู้ หมากรุกมีเม็ดคือเบี้ยเหมือนพลทหารออกสงครามอยู่ข้างหน้า ชีวิตย่อมมีความสำคัญ ป้องกันทัพ อาจลาดตะเวนครับนี่แหละคือหน้าที่ของเม็ด แต่คนทั่วไปคิด เม็ดเป็นเพียงเบี้ยไร้ค่า คงเหมือนกองทัพนกหวีด คนมาร่วมย่อมมีความสำคัญสูงสุดคือประชาชน ยิ่งออกมารวมตัวกันมาก ย่อมมีความคิดเห็นพ้อง คัดค้านระบบเผด็จการ ออกกฎหมายโดยไม่ชอบธรรม ยิ่งไม่มาประชุม แล้วเอาบัตรรายชื่อตอกแทนว่ามาประชุม คนระดับบริหารทำแบบอย่างไม่ถูกต้องได้อย่างไร คนออกมาชุมนุมเป่านกหวีดเสียงดังพร้อมเพรียงก้องท้องถนน นัยว่าขับไล่คนที่มีความคิดสั้น ถ้าเทียบหมากรุก คือเม็ด ความสำคัญสูงสุดผลแพ้ชนะทางการเมืองอยู่ที่จุดนี้ มากประเทศผู้นำยึดอำนาจทำร้ายพลเมือง จะเห็นได้อยู่ไม่นานไม่ตายก็หนีออกนอก

วัดโพธิ์ทองมีพระจำพรรษาไม่มาก คนเดี๋ยวนี้บวชน้อยลง จะมีบวชอาจจะช่วงเข้าพรรษาหรือลาบวชชั่วประเดี๋ยว จะบวชนานหรือน้อยวันย่อมเกิดคุณประโยชน์ ตัวศาสนามีผู้สืบพระธรรม ระหว่างบวช ประพฤติปฏิบัติ อยู่ในระเบียบวินัยทำตัวน่าศรัทธา ศึกษาธรรมะ คือระบบการมีชีวิตที่ดีประจำวันของคน ครับศาสนาจริงแล้วเป็นเรื่องทุกเรื่องของชีวิตดีๆ ที่คนพึ่งปฏิบัติได้ และเลขถึงทุ่มเทมากสิ่งควบคุมจิต และฝึกปฏิบัติจิตในทางความสงบ สติ คิดก่อนลงมือทำ

เดินเข้าวัด สนทนาธรรมกับพระครับพระสงฆ์ ปัจจุบันจะทำงานด้านพิธีกรรมมาก อย่างรับนิมนต์ ขึ้นบ้านใหม่ เจิมร้าน แต่งงาน สวดศพ คนจะไปวัดเพื่อเจตนาฟังเทศน์เพื่อเกิดสติปัญญารับมาปฏิบัติน้อยลง ถ้ามีการเทศน์จะติดพระเทศน์แหล่ ครับความศรัทธา และสิ่งได้รับติดรสความเพลิดเพลินน่าจะเรียกว่า ความศรัทธาเดินทางสู่กิเลส หลายคนบอกว่ายังดีที่คนเริ่มเข้าวัดนานไปย่อมศึกษาธรรมะ

วัดโพธิ์ทอง มีกุฏิหลายหลัง โบสถ์และเมรุเผาศพ วัดถ้าขาดที่เผาศพ รายได้และความคึกคักของวัดจะลด หลายวัดโฆษณาเผาที่นี่ ส่งวิญญาณสู่สวรรค์ทันที ไปพบกันที่สรวงสวรรค์จะสร้างอาณาจักรรอ

โดยความปกติ วัดต่างจังหวัด ยังเป็นที่พึ่งทางใจของคน แม้แต่ลูกเกเรมากคนก็มาปรึกษาพระ จะเข้ามหาวิทยาลัยพระแนะการทำบุญล่วงหน้าช่วยได้ พระท่านบอกเมื่อคิดดีขยัน มานะก่อนเวลาสอบ โอกาสมีความรู้จะมากขึ้น ผัวเมียทะเลาะ ปรึกษาพระย่อมพบหนทางสงบ อย่างน้อยพระท่านฟัง พอเอาสิ่งอัดอั้นออกจากอกความทุกข์คลายตัว

กราบลาพระ เจอคนหลายคนไม่รู้จัก พอพระแนะนำ อ้อเขาก็เป็นญาติเรา ชีวิตคนอย่างผมออกจากบ้าน มาอยู่ที่อเมริกามีเพื่อนสนิท ญาติ นานไปกลายเป็นญาติพี่น้อง พึ่งพาเกื้อกูล ปรึกษา เหมือนวัดพุทธานุสรณ์ กลายเป็นที่อยากไปเข้าโบสถ์ นั่งสงบ

กลับบ้าน หยิบหนังสือพิมพ์ เร่ไปนั่งนอกชาน แม่พ่อชอบนั่ง ช่วงเช้า กลางวัน เย็น คำว่านอกชาน คือการสร้างแบบห้อง แต่ไม่มีฝากั้น อาจมีหลังคากันแดด แต่ที่นอกชานผมนั่ง ล่อนจ้อน มีเก้าอี้ไม้นั่งสบาย เก่าแก่ หลังพิงฝาเรือน สายตามองออกไปสู่แม่น้ำป่าสัก ทางซ้ายมีต้นมะขามเทศ จำความได้ ตั้งแต่เด็กจนถึงปัจจุบัน ยังยืนต้นลำต้นใหญ่ขึ้น แผ่กิ่ง ใบเล็ก เขียวตลอด ออกผล เรียกว่าขวัก จะใหญ่เท่านิ้วก้อยยาว 2-4 นิ้ว รูปโค้ง มีพูหลายพู พูมีเม็ดสีดำ เนื้อมะขามเทศกินสดๆ หวาน ตากแห้งเก็บไว้นาน รสหอมอร่อย มะขามเทศแกงคั่วกับปลาช่อนเค็มอร่อยมาก ลำต้นกิ่งมีหนาม กำลังจะสูญหาย พอของใหม่ละทิ้งต้นเก่า ทางขวามือต้นฝรั่งและมะม่วง ต้นไม้ใหญ่ ถามน้องให้ผลทุกปี ยังไม่ทันสุกเด็กๆ ก็มาเก็บกินแล้ว หลังบ้านต้นมะกรูดสองต้นใบดก ชาวบ้านหลายหลังคาเรือนมาเด็ดแกง แม่อนุญาต ปกติตอนผมเป็นเด็กที่ตลิ่งสะพาน มีแพผักบุ้งแพใหญ่ ผักบุ้งแพแกงส้มอร่อยกว่าผักบุ้งทุกประเภท ใต้แพผักบุ้ง กุ้ง ปลา อาศัย มีรากเต็ม น้ำใต้แพจะเย็น แพผักบุ้งจะปักด้วยไม้ไผ่ทั้งลำกันลอย จะปักไม้กี่ลำแล้วแต่ขนาดของแพผัก เหลือเชื่อเคยมีคนขโมยแพผักบุ้ง ครับโจรขโมยมีทุกที่ ประเทศทั่วโลกจนรวยมีหมด เหมือนกับคนจนประเทศยิ่งปรับปรุงขยายการค้า การเศรษฐกิจ แปลกคนจนยิ่งเพิ่มเพราะรายได้ไม่พอกับวัตถุที่อยากได้ราคาแพงมีในตลาดตลอดเวลา

เคยมีคนถามผม เมื่อ 40 ปี ตอนกลับจากอเมริกา อเมริกามีคนจนไหม และขโมย โจรล่ะ มีคำตอบแต่ละประเทศเจริญคนจนและคนด้อยโอกาส ได้รับการดูแลจากรัฐบาล เอาใจใส่จากองค์กรอิสระที่ตั้งขึ้น ไม่ต้องดูห่างตัวประเทศไทยเรา อย่างกรุงเทพฯ คนประมาณ 10 ล้านคนรวยมีกระจุกเดียว และคนรวยการมีชีวิตก็แตกต่างกับคนทั่วไป กินอาหารโรงแรม ลูกเรียนอินเตอร์ จบไฮสกูลส่งเรียนนอก และเด็กเหล่านี้ เกิดมากับการเรียนโดยตรง พ่อแม่นักธุรกิจ ขยัน มานะ วางแผน พ่อแม่ออกจากบ้านมีคนดูแล ให้ความอบอุ่น ลูกคนชั้นกลาง พ่อแม่ต้องทำงานหาเงิน ยิ่งสินค้าใหม่ๆ ตรงกับนิสัยชอบพอ เงินยิ่งมีค่าน้อย เพิ่มหนี้สิน ออกจากบ้านเช้ากลับเย็นค่ำ อาหารเตรียม เงินวางบนโต๊ะ ลูกโตหน่อยบริหารตัวเอง ส่วนลูกชาวสลัมแต่ละวัน เวลา จะเรียน จะเล่น ช่างวุ่นวายขาดความสนใจจากพ่อแม่ คำพูดแล้วแต่บุญและวาสนายังจะมีต่อไป

เรื่องโจร ผมกลับเมืองไทยงวดนี้บ้านที่หลับนอน มียามเฝ้า บ้านมีไม่มากหลัง แต่ละบ้านมีกำแพง คืนหนึ่ง ตีสอง ยามโทรเรียกที่บ้านบอกว่ามีคนปีนกำแพงเข้าบ้าน ประมาณ 20 นาทีตำรวจมา ยามดูที่กล้องวงจรปิด มองไม่เห็นคนร้ายออกจากบ้าน ตำรวจมาบอกให้ค้นทุกห้อง พอเปิดกล้องวงจรปิดในบ้านเห็นคนร้าย ปีนกำแพงหลังบ้านสูงมาก มีลวดหนาม และเกาะท่อทิ้งน้ำลง เห็นหิ้วกระเป๋าขึ้นมอเตอร์ไซด์ ขโมยไปได้เครื่องคอมพิวเตอร์ ครับขโมยเดี๋ยวนี้เก่ง ข้างบ้านเพิ่งถูกขโมยขึ้นหมดไป “สองล้าน” ครับขนาดบ้านมียาม มีกำแพง ประตูแน่หนา แต่ที่ขโมยเข้าได้ บางประตูปิดไม่แน่น คงจะเป็นเพราะคนรับใช้ใส่ใจละครมากเกินไป

แต่บ้านที่จะนอนคืนนี้ เรื่องขโมยคงไม่มี เพราะคนต่างจังหวัด น้องอยู่คนเดียวมานานอายุเกิน 50 ปี สมบัตินอกตัวไม่เคยสนใจมานานปี ที่เห็นมีโทรศัพท์ตกรุ่น ทีวีเก่าๆ วิทยุ และพัดลม ทอง เพชร พลอย ไม่เคยปรากฎเห็นบน แขน คอ คนร้ายที่คุ้นอาจลงความเห็นไม่มี ยิ่งเงินทองตลอดชีวิตยาวนานไม่เคยเห็นทำงานหาเงิน ที่อยู่ได้ก็น้องสองคนอยู่อเมริกาคน อีกคนเป็นนายพันตำรวจสืบสวนที่หาดใหญ่ เงินส่งเข้าบัญชี เงินพอแค่ใช้ ไม่เคยเบิกเหลือเกิน 2-3 ร้อย กล้วตกหาย และกลัวใช้มือเติบ เพราะเข้าใจชีวิต หมดแล้วหมดเลย ต้องกินต้องใช้ เจ็บป่วยเงินที่เก็บในบัญชีพอมี ก่อนมานั่งรับลม ไปหาเพื่อนเก่า บอกว่าที่ดินหลายไร่ แม่ทิ้งไว้ให้น้องไร่ละ 2-3 ล้าน ถ้าขายหลายไร่คงจะใช้เงินไม่เป็น น้องเลยไม่สนเมื่อตายจะได้ตกเป็นสมบัติของหลาน ครับชีวิตคนไทยชีวิตเกือบทุกคน คิดถึงตัว ลูก และหลาน สมบัติที่อุตส่าห์เก็บไว้ ใช้น้อย เพื่อคนอื่น คำตอบที่ได้ เพื่อชีวิตที่พอเพียงต่างหาก