จอดรถริมถนนชื่อ The Alameda เป็นถนนสายยาวผ่านบ้านเก่าๆ ของเมืองเบิร์คเล่ย์ ตรงหัวถนนจะตัดกับถนน Solano Ave ทางซ้ายจะยาวจากเบิร์คเล่ย์ ผ่านเมือง อัลบานี่ เป็นย่ามธุรกิจ ครับคำว่าธุรกิจ จะมีร้านมากประเภท อย่างธนาคาร ร้านโกรเซอรี่ เดี๋ยวนี้ร้านโกรเซอรี่ยี่ห้อ Safeway บนถนนนี้มี 2 ร้าน พอเลยผ่าน Tunnel จะมีอีก 2 ร้าน ครับไม่ถึงไมล์ มี 4 ร้าน เท่ากับผูกขาดระบบครอบครัว ครับเมื่อร้านสะอาด ทุกอาทิตย์ วันพุธ ราคาจะลด อย่างไก่ทอด 8 ชิ้น ออกจากเตาร้อนๆ ราคาวันศุกร์ 5 เหรียญขาดตัว ไม่ตุกติก ผมคงจะหมายถึง เวลาให้ชิมผลไม้บ้านเรารสอร่อย หวานกรอบ แต่พอบอกว่าขอหนึ่งกิโล ไปถึงบ้านบ่อยครั้งคุณภาพแตกต่าง อดคิดคนขายโกง ทางสายศาสนาต่อเติม โยมเจตนาไม่บริสุทธิ์ อย่าได้ทำเลยเป็นบาปกรรม คนกระทำความไม่ถูกต้อง ย้อนกับความคิดตัวเอง ข้าราชการโกงกิน ร่ำรวย มีแต่คนกราบไหว้ เจอหน้าเดินไปทักทาย หลังคุ้ม หน้าก้ม นายครับไม่เห็นบาปกรรมที่ว่าสัมฤทธิ์ผล บาปกรรมที่กระผมกล่าว คือความศักดิ์สิทธิ์ของกฎหมาย นำมาพิจารณา เอามาลงโทษ ทำผิดคือบาปย่อมติดคุกหมดอิสระ

เรื่องของคำว่ากฎหมาย คือข้อกำหนดหน้าที่ของพลเมืองของประเทศ มีสิทธิในการดำเนินชีวิต อย่างหน้าที่เรียนจบจะหาอะไรทำเชิญเถอะขอรับ ตามความถนัด คำว่าความถนัด คือสิ่งที่ตัวเองชอบ รักผูกพัน ได้ลงมือกระทำ จะขยัน มานะ พอใจ สุขใจ และยิ่งถ้าคิดทำสิ่งที่เรียกว่าต้องอาศัยความอดทน ตั้งใจ มานะ อาจต้องใช้เวลา ครับความถนัดคือความชอบพอ จะพอใจ เด็กไทยยิ่งช่วงก่อนๆ การเรียนวิชาชีพจะถูกพ่อแม่แนะ มีบ้างบังคับ ซึ่งไม่ใช่ความถนัดของลูกหลาน แต่เป็นความพอใจของพ่อแม่

โรงเรียนช่วงส่งต่อเด็กไปเรียนวิชาชีพ ควรมีครูให้คำปรึกษา สอนความพอใจในความถนัด อย่างน้อยความถนัดคือสิ่งที่ติดมากับชีวิต ถ้าชีวิตเรียนในสิ่งที่ตัวชอบ นั่งทำวันละ 8 ชั่วโมง ความอึดอัดใจไม่เกิด

และข้อสำคัญของกฎหมายคือ เอาคนผิดมาลงโทษ แต่ความจริงกฎหมายมีความศักดิ์สิทธิ์ในตัว เหตุที่กฎหมายไม่ดี อยู่ที่คนรักษากฎหมาย ถนนอลามิด้า ยาวไม่มาก ทั้งๆที่ถนนยาว แต่พอผ่านอีกเมืองชื่อถนนเปลี่ยนเป็นชื่อใหม่ สำหรับถนนอลามิด้า ผมคุ้นเคยขับเกือบทุกวัน เกิน 30 ปี ชอบทรงบ้านแตกต่างทุกหลัง สีบ้านทาตามความรู้สึกชอบพอ มีบางคนทาบ้านสีแดง สีเหลือง ครับดูใหม่ รู้สึกเกิดความประหลาดในจิตของความคิด พอนานวันชีวิตผ่านประสบการณ์เห็นความแตกต่างของทุกบ้าน “ความคิดร้องอ๋อ มันคือความเป็นเช่นนั้นเอง” มันคือความงาม ซึ่งเกิดของจิตใจของเจ้าของบ้านแต่ละคน ถนนสายนี้มีต้นไม้ยืนต้นบนถนนเยอะ ความร่มเย็นของต้นไม้ มอบความสุข ความสงบ ผ่านเข้ามาให้กับชีวิต แปลกหน้าของทุกคน

นักจิตวิทยาเคยเน้น คนคิดมากทุกข์ หาความสงบสุขของชีวิตยากลองใช้ชีวิตกับธรรมชาติ ลักษณะของทรงบ้าน สีทาบ้าน บรรยากาศต้นไม้ การตกแต่งร้าน ความไม่ถือตัวของผู้คน ค่อยๆ คิด และซึมซับความสงบ เข้าสู่จิต มองให้เห็น เหลือเชื่อมากมายจิตเริ่มเข้าสู่สภาวะปกติ นักจิตวิทยาบอกว่าการแก้ปัญหามากมายต้องอาศัยบรรยากาศของชีวิต นักจิตวิทยาเน้นเราไม่ทิ้งความทุกข์แต่เราค้นหาสาเหตุและแก้ ถนนอลามิด้า อยู่ในเมืองเบิร์คเล่ย์ ผมมาอเมริกาใหม่ๆ หลงใหลในเมืองเบิร์คเล่ย์ สิ่งที่รับรู้ คือมหาวิทยาลัยยูซีเบิร์คเล่ย์ รองนายกปัจจุบัน ด็อกเตอร์ พิษณุ เครืองาม ท่านจบกฎหมายที่ยูซีเบิร์คเล่ย์ เป็นมหาวิทยาลัย มีชื่อต้นๆ ของประเทศ ยิ่งถ้าขยับเอามหาวิทยาลัยของโลกมาลงขันแล้วพิจารณา ยูซีเบิร์คเล่ย์ ยังติดที่เรียกว่าท็อป คำว่าท็อปทางการศึกษาประกอบด้วย ปัจจัยมากมาย ตัวสถาบันเนื้อหาวิชามากมาย มีให้เลือก แม้แต่โลกพัฒนาไปในอนาคตทุกวัน วิชาใหม่ๆที่จะพัฒนาทันความก้าวหน้าของโลกไม่มี “แต่ถ้ามีเด็กมากคนเสนอข้อคิดอยากเรียนวิชาที่ไม่มีในหลักสูตร เคยคิดว่า มหาวิทยาลัยย่อมเปิด วิชาที่ต้องการเรียนให้”

เชิญเถอะขอรับ ชอบเรียนอะไร ตัวตน มีความสามารถ ผ่านเข้ามหาวิทยาลัยได้ อาจรวมตัวเสนอ

เด็กๆ ที่เข้ามหาวิทยาลัย ช่วงหลังมหาวิทยาลัยจะให้โควต้าพิเศษกับเด็กท้องถิ่น มีโอกาสเล่าเรียน อย่างเช่นจบไฮสกูล เข้าซิตี้คอลเลจ 2 ปี พอจบ มหาวิทยาลัยมีโควต้าเด็กๆจากซิตี้คอลเลจให้ได้เข้าเรียน หลายคนติง เด็กจากไฮสกูลโดยตรงเข้ายูซี ต้องมีกระบวนการรับเข้าเรียนเข้มกว่ารับพวกจบซิตี้คอลเลจ

สำหรับผม กระบวนการเรียน ความสามารถที่พัฒนาความสำคัญไม่ได้ขึ้นกับมาจากจุดไหน อยู่ที่ตัวตน และความสนใจ การนำไปใช้

ตัวอาจารย์ของยูซีเบิร์คเล่ย์ คำกล่าว มีมากท่านได้รางวัลโนเบิ้ล ครับรางวัลสูงส่ง เกิดจากการค้นคว้า หลายคนห่างชีวิตปกติของโลก ตลอดการค้นคว้าเรียกหน่วยงานว่าการวิจัย ผลของการค้นคว้า หลายท่านนำมาถ่ายทอดสู่ลูกศิษย์ อาจจะเหมือนคนไปวัด ถอดรองเท้าคลานเข้านั่ง สงบจิตอยู่กับตัว สบพระพักตร์ อาราธนาคุณความดีเป็นความคิด จบถอยหลังมากมายคนควักกระเป๋าทำบุญในตู้ ค่าน้ำค่าไฟ บำรุงวัด ช่วยค่ารักษาพยาบาล และซ่อมแซมวัด ครับมากคนนิยมทำบุญแบบนี้ จะทำบุญแบบไหน ใจบริสุทธิ์ ปลอดโล่ง ธรรมะของพุทธองค์กล่าวจะเน้น บุญที่ทำผลได้สูง คือ จิตสงบ คงจะหมายถึง จิตสงบไม่มองการกระทำของคนอื่น เสียงสาธุ

ตอนผมมา ฮิปปี้ หน้ามาหาวิทยาลัยรุ่งเรือง ครับฮิปปี้ คือพวกมีความคิดอิสระ ไม่ก้าวร้าว อยู่เป็นกลุ่ม คงจะคิดว่ามีความเป็นประชาธิปไตย เสรีภาพด้วย ไม่ชอบทำงาน ไม่รับผิดชอบสังคม

แต่ย่อมขาดจากหลักประชาธิปไตย คำว่าประชาธิปไตย คือความเป็นอิสระในการดำเนินชีวิต “แต่ต้องอยู่ในความเจริญงอกงามของสังคม ง่ายเป็นแบบอย่างที่ดูแลสุขภาพตัวเอง ขยัน อดทน มานะ หาวิชาใส่ตัว ทำงาน บริจาคให้สังคม” มีคนถามเชื่อโชคลาภ ชอบเสี่ยงโชค เป็นประชาธิปไตยเปล่า ครับย่อมเป็นแต่ไม่เกิดประโยชน์ และแบบอย่างส่วนรวม เบิร์คเล่ย์ เมืองประกอบด้วยภูเขาหลายลูก แม้แต่ห้องวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยก็ตั้งอยู่บนภูเขา ถ้าอยากเห็นวิวสวยครับต้องขึ้นไปดู

ผมหยุดคิด มองออกหน้าต่างรถ มีคนผลักรถเข็นสิ่งของจากร้านโกรเซอรี่ มีหลายที่ ร้านโกรเซอรี่ขาดทุนกำไร รถบริการของร้านหาย คนเข็นมีถุงหลายใบใส่ขวด กระป๋องของเปล่าเต็มรถ และแขวนข้างๆรถเข็น จุดปลายทางคือที่รับซื้อกระป๋อง ขวด มีหลายที่ ครับมาชีวิต แต่ละวัน อาจจะไม่มีบ้าน ถูกครอบครัวตัดขาด ผมไม่รู้ว่าถ้าเคยมีลูก หลาน เมีย จะยังน่าจะคิดถึง เมื่อชีวิตเลือกจะใช้ชีวิต แต่วันทำมาหากินแบบเก็บของไปขาย อาหารอาศัยศูนย์กลางที่มีอาหารบริการ อาบน้ำ เข้าส้วม หลับนอน ครับผมหมดความรอบรู้ เป็นหน้าที่ของแต่ละคน ค้นคว้า หาข้อมูล