มากคนเคยนั่งรถเมล์ ยกเว้นเกิดมาพ่อแม่มีสตังค์ คนอาศัยรถเมล์ ต้องเตือนตัวเอง พอรถเมล์มาจอดจะทำตัวแบบเบื่อโลก อืดอาด มากคนเคยชวด ยิ่งรอนาน เวลาสายรถยิ่งแน่น จริงแล้วคนอาศัยรถเมล์ไม่เคยเล่นตัว รถจะแน่น ยืนเบียด บ่อยครั้งโหนบรรไดบ้าง จะทำเล่นตัวคงไม่ได้ ยิ่งรอ สายหน่อยคนยิ่งมากขึ้น โดยเฉพาะช่วงเด็กไปโรงเรียน คนไปทำงาน ขืนสายบ่อยตกงานง่าย ยิ่งมีนัดกับคนที่เป็นแฟน ถ้าจะเลือกรอรถปล่อยให้รอนานบ่อยครั้ง ถ้าถูกเลิกจะมาบ่น โอดครวญ ย่อมตะเพิดส่ง

รถเมล์เป็นสายเลือดใหญ่ของคนรายได้น้อย จะวันละ 300 บาท หรือยังย่ำต๊อกสมัครงาน แม้แต่จบมหาวิทยาลัยขั้นต่ำหมื่นห้า รถเมล์ก็ยังเป็นความต้องการ รถเมล์กลายเป็นปัจจัยอาศัยไปกลับทุกวัน ยิ่งนั่งเวลาเดิม จะคุ้นเคยผู้โดยสาร คนขับและกระเป๋า ถ้ารู้จักยิ้ม ทักทาย ชีวิตดีๆ เปิดกว้าง

จากการสำรวจ โพลบอกว่าไม่มั่ว คนอาศัยนั่งรถเมล์จะอยู่ไกลจากที่ทำงาน โดยเฉลี่ยสองต่อเป็นอย่างน้อย ย่อมเสียเวลา เงินเพิ่มเฉลี่ย 60-80 บาทต่อวัน วันไหนมีนัดทานอาหารกลางวัน ต้องอาศัยรถไฟฟ้าต้องเจ็บตัวเกี่ยวกับขาดเงิน

ตอนเป็นเด็ก พ่อแม่บอก ข้าทั้งสองไม่ชอบเรียน เอ็งก็รู้ต้องแบกงานหนัก เพราะฉะนั้นเอ็งต้องเรียน ถ้าไม่มีการศึกษา อย่าหวังเลยวันข้างหน้าจะแจ่มใส มากคนซวยซ้ำ ทำงานหนัก เงินน้อย ติดเหล้า เล่นการพนัน เผลอเจ้าชู้ชีวิตย่อมไหลไปสู่ทางตัน มากคนพอถึงวันนี้รับรู้ โลกปัจจุบันสามารถยกระดับตัวเองได้เสมอ เสียงแว่วเชิญ

เสียงใส เดินเข้าข้างในหน่อยค๊ะ ชิดกันหน่อยแบ่งกันไป กระเป๋าหญิงเสื้อผ้าสะอาด รองเท้ามัน ครับผู้หญิงจะอาชีพอะไร จนหรือรวย การแต่งตัวแต่งหน้า ดูแลตัวเองจำเป็น ผมไม่กล้าถามเครื่องสำอางค์ที่ตบแต่ง คงไม่ได้มาจากมอลล์ จะเป็นเครื่องสำอางค์แตกต่างด้วยชื่อแซ่ คำว่าแซ่ส่วนตัวหมายถึงองค์ประกอบที่บรรจุในตลับ และบอกคุณภาพ จะอ้างสรรพคุณเกินเลยบ้าง ครับเป็นเรื่องปกติ คงเหมือนน้ำผลไม้ไทย บอกสารพัดคุณภาพแก้มะเร็งได้ คนฟังชื่นใจ ควักกระเป๋าซื้อเป็นของกำนัลฝากคนป่วย คุณภาพจะเป็นไปตามคำบอกเล่าหรือไม่ คุณก็น่าจะรู้ ผมไม่เคยติดตามผล เคยคิดตัวใครตัวมันแล้วแต่ความเชื่อ มากคนเชื่ออย่างเดียวไม่พอ ยังโฆษณาป่าวประกาศเห็นด้วย เมื่อตบแต่งความสวยเพิ่ม ย่อมสร้างความมั่นใจ ผมปากเปราะคุณสวยมาก ได้รับยิ้มตอบ

การนั่งรถเมล์ โรงเรียนเคยสอนเป็นการเรียนรู้พฤติกรรมดีๆ เกื้อกูล บ่อยครั้งเห็นเด็กๆ คนชรา แม้แต่คนพิการ พระสงฆ์ มากคนจะลุกให้นั่ง พร้อมกับกล่าวคำสุภาพ เชิญครับที่ว่าง เวลาจอดป้ายรถแน่น คนอยู่บันได มีคนรอขึ้น ให้คนลงจากรถมีความคล่องตัว เคยสัมผัส ผู้ชายถือกระเป๋าท่าท่างหนัก หญิงคนนั่งสะกิด วางกระเป๋าบนตักฉันก็ได้นะค๊ะ เคยได้ยินเชื่อหูตัวเองกระเป๋าหญิงเอ่ย ขอบพระคุณนะค๊ะ ที่ขยับตัวแบ่งกันไป

ชีวิตถ้าไม่ดื้อด้าน การเรียนรู้ปรับตัว การอยู่ร่วมในสังคมจำเป็น สังคมไทย พ่อแม่ โรงเรียน ศาสนา สอนความเป็นคนดี คนเมตตา แต่คนส่วนมาก เพียงรับรู้ แต่ไม่นำสู่ใจเท่ากับการรับรู้สูญเปล่า

ครับรถเมล์ก็มีความไม่น่าจะถูกต้องควบคู่ เคยมีคนถูกล้วงกระเป๋า โดนกับตัวผม นานมาแล้ว ผมรออยู่รวมคำแหง ซอย 34 เดินมาขึ้นรถจะไปหาเพื่อนที่สอนอยู่มหาวิทยาลัยรามคำแหง เคยเรียนด้วยกันที่ออริกอน มีคนสูงอายุนั่งข้างๆ วางกรอบรูปเกยมาที่ขา เวลารถจอดและออก จะมีความรู้สึกกรอบรูปเคลื่อนตัว วันนั้นทานข้าวหลายคนกินเสร็จผมรับอาสาเลี้ยง พอล้วงกระเป๋าเงินเพิ่งเบิกมาจากธนาคารไทยพาณิชย์หน้าซอย ว่างเปล่า คิดว่าไม่ตกหายแน่ คิดทบทวน อาจถูกลุงคนวางกรอบรูปล้วงไป สุภาษิตไว้ใจคนได้แต่ต้องรอบคอบ

มากคนชอบยืนเบียด กินเศษทางการสัมผัสบ้าง ผมไม่กล้ายืนยันว่า “ล่วงเกิน” เพียงแต่มากคนอาจไม่เจตนา แต่ความบังเอิญพาไป สารในสมองหลั่งสารตื่นเต้น ชอบพอ แต่เมื่อไม่ล้ำเส้นทุกสิ่งอยู่ในข่าย “ไม่เจตนา” เป็นความบังเอิญ จะขึ้นศาลเมื่อมือจมูกไม่ล่วงล้ำ เสียงศาลงวดนี้ยกผลประโยชน์ให้จำเลย ลูกขุนพิจารณาพ้องกันทุกอย่างเกิดจากรถเคลื่อนตัว หยุดไป กระตุก

รถวิ่งผ่านถนนและซอย ผ่านวัดและโรงเรียน วัดในกรุงเทพฯ วัดจะดูอร่าม ยิ่งวัดมีปล่องไฟ ควันเผาศพลอยวัดจะคึกคัก โบสถ์จะสะอาดตกแต่งสวยงาม งานศพกลายเป็นสินค้า คนตายมีชื่อ โลงย่อมทำพิเศษ ดอกไม้สดมากมายวางมีหนังสือแจก เคยมีคนมีอาชีพ ไปงานศพ ไปฟังสวด ทานอาหาร รับแจกหนังสือ และทุกครั้งจะเดินตีหน้าเศร้า แสดงความเสียใจกับเจ้าภาพ งานศพจะมีการเลี้ยงอาหาร เดี๋ยวนี้วัดทำธุรกิจด้านนี้ด้วย มากวัดคนขึ้น ไม่ได้มาจากความศรัทธาในพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ แต่ด้วยปัจจัยของกิจกรรม จึงไม่แน่ใจ คำพูดที่ว่า ศาสนาเริ่มเสื่อม คำว่าเสื่อมคงหมายถึงการเข้าวัดเพื่อมุ่งชำระจิต ศึกษาธรรมะ หดหาย แต่ความเสื่อมวัดเริ่มเพิ่มพุทธพิธีเป็นเรื่องของวัฒนธรรม การรับนิมนต์ เกิดแก่เจ็บตาย ขึ้นบ้านใหม่ เจิมรถ รถน้ำพุทธมนต์ ดูดวง จึงเห็นได้ สังคมมีปัญหาพระทำร้านศาสนา พอองค์นี้เริ่มเงียบ องค์ให้เริ่ม ช่างเหมือนกับการเมือง

รถเมล์ สายผมนั่งผ่านวัดสระเกศ เดิมวัดนี้ชื่อวัดสระแก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกรัชกาลที่ 1 ท่านมาประทับที่นี่หลังจากการทำสงคราม เพราะเหตุการณ์ไม่ปกติในกรุงธน วัดสระเกศมีภูเขาทอง รัชกาลที่ 3 ที่ 4 และที่ 5 ทรงสร้างภูเขาทอง รัชกาลที่ 5 นำพระบรมสารีริกธาตุ ของแท้ขุดได้ที่หมู่บ้านปีบีปราหวะ เมือง ปาสติ เป็นที่ตั้งเดิมของเมืองกบิลพัสดุ์

ก่อนมาเมืองไทย ที่วัดพุทธานุสรณ์ ทำพิธีสวดศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ผมไปในพิธีสวด ครอบครัวภรรยาถวายอาหารกับสมเด็จประจำ สมเด็จเกี่ยว ท่านมีทัศนวิสัยกว้าง ในหนังสือท่านพูดว่าศาสนาในไทยจะเริ่มเสื่อม ท่านจึงขยายศาสนาไปต่างประเทศ อย่างอังกฤษ สร้างวัดพุทธปทีป วัดธรรมปทีป ที่สกอตแลนด์ วัดสงฆปทีป ที่เวลส์ การขยายศาสนาไปยังต่างประเทศ เหมือนกับ พระโสณะ และพระอุตตระเดินทางมาเผยแพร่ศาสนาในสุวรรณภูมิ คำพูดของหลวงพ่อชา บิณฑบาตรที่อังกฤษ ญาติโยมบอกว่าคนฝรั่งไม่เข้าใจในศาสนา คงไม่ถวายอาหาร หลวงพ่อชาบอกว่า บิณฑบาตรคน การขยายศาสนาไปยังต่างประเทศ เท่ากับฟื้นฟู

ผ่านวัดสระเกศ ถึงวัดสุทัศน์ วัดพระแก้ว เห็นไกลๆ วัดราชประดิษฐ์ ถึงวัดโพธิ์ (พระเชตุพน) อีกฝั่งวัดอรุณราชวราราม วัดระฆัง วัดกัลยาณมิตร ขากลับผ่านวัดบวร

วัดทั้งเก้า คือวัดที่คนเชื่อว่าไปกราบ ถวายดอกไม้ธูปเทียน ได้ในวันเดียว ชีวิตจะพบกับสิ่งมงคลเพราะชื่อวัดทั้งเก้า มีความเป็นมงคล จะเป็นชื่อหรือมีพระพุทธรูปอยู่ในวัด

ครับมากคนบอกว่า กราบวัดวัดเดียวถ้าใจเข้าถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นคนมีเมตตา เผื่อแผ่ ขยันมานะ ไม่เชื่อในสิ่งที่ได้ของมาโดยไม่ลงมือทำงาน เพียงกราบอ้อนวอน ทำบุญ ให้ทาน แล้วไม่พร้อมทั้งกายและใจ ความสูงสุดของความยึดมั่นในคุณธรรม ย่อมเข้าไม่ถึง

สมเด็จพระสังฆราช พระพุทธโฆษาจารย์ วัดราชบพิธ สอนผมเป็นเวลา 7 ปี สิ่งที่ผมได้เพียงน้อย แต่มากสิ่งสะสม ตกตะกอนในจิตใจ ท่านย้ำเตือน พ่อแม่ เป็นพระองค์แรก มีความศักดิ์สิทธิ์ด้วยคุณธรรมตลอดกาล อุ้มท้องเก้าเดือน ระหว่างนี้ดูแลตัวไม่อยากให้กระทบกับลูก พอคลอดทุกวันลูกตื่น ร้องจะหิว หรือไม่สบาย ท่านจะไม่หลับนอน เฝ้าดูแล พอเกิดจนถึงสามขวบ ท่านจะสั่งสอนอบรม ปลูกฝังความเจริญทางความคิด พอถึงวัยเข้าเรียน จะส่งเรียน อดทนทำงานหนัก ส่งเรียนจนจบมหาวิทยาลัย แม้แต่ลูกบางคน พ่อแม่กระตุ้นให้หาความรู้จากต่างประเทศ และประสบการณ์ เติบโต มีครอบครัว มีลูก มีหลาน ท่านจะช่วยดูแล เป็นความจริงคนเป็นพ่อแม่ไม่อยากให้ลูกแบกภาระ ดูแลตัวเองก่อนเสมอ ก่อนขอความช่วยเหลือจากลูก ท่านบอกว่า ดูแลท่านทั้งสองคือพระของลูก ชีวิตจะไม่ตกต่ำ คงหมายถึง ราก ลำต้น ใบ และผลของความสุข อย่างน้อยชีวิตกระทำสิ่งดีๆ ซึ่งอยู่กับใจ ไม่ต้องวิ่งตามสังคม