ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ความจริงหรือความคิด ตอน กรุงเทพฯ 19

จากปากคลองตลาด เออออกับตัวเอง วันนี้จะเดินช้าๆ ดูและรับรู้ถิ่นเก่า มองดูเท้า และขา สู้ไหวบ่อ สู้ๆ นะ เลี้ยวซ้ายเข้าถนนเฟื่องนคร สุดทางบางลำพู ระหว่างเดิน แวะดูโน่นนี่ เกิดมืดค่ำ จ้างก็ไม่หลง เหนื่อยหยุดพัก กาแฟดำเย็น (โอเลี้ยง) ขม หวาน เป็นพลังเสมอ ไม่นานถึงบ้านหม้อ ตึกแถวยังคงอยู่ ก่อนโน้น 50 ปี มากห้อง ทำเงิน ทำทอง แต่ปัจจุบันหดหาย สาเหตุ โรงงานอุตสาหกรรมใหญ่ๆ เอาไปกินหมด

ไม่นานถึงสี่กั๊กพยาศรี ซอยตรงข้ามที่เดิน ก่อนโน้นมีโรงละครชื่อ ศรีอยุธยา สร้างดารามากคน พอหนังเกิด โรงละครหมดคุณค่า ยกเว้นโรงละครที่แสดงประเภทวัฒนธรรม อย่างโรงละครแห่งชาติ เป็นความเป็นปกติของชีวิตโลก ของใหม่เกิดของเก่าหดหาย ประเภท แสดง อย่างละคร ลิเก ลำตัด เพลงฉ่อย บางสิ่งหดหาย มากสิ่งลดภาวะสำคัญ คนหันมาติด ละคร วิทยุ หนัง และแม้แต่เพลง ผมเป็นเด็ก ชอบลำตัด ฝ่ายหญิงโต้กับฝ่ายชาย คำพูด ความหมายกำกวม จะว่าลามกหรือไม่ก็แล้วแต่ผู้ฟัง

ตรงผมยืน ร้านชื่อดัง “อุ้ยหลีฮะกี่” ก๋วยเตี๋ยวเส้นหมี่เนื้อ จะสด เปื่อย หรือลูกชิ้น จะใส่งอกหรือเพิ่มเส้น สั่งโอเลี้ยงชื่อดังข้ามเมือง ถ้าเป็นปัจจุบัน สูสีกับ สตาร์บัคส์เชียวล่ะ ร้านนี้เปิดเช้ายันค่ำ คนแน่น ถ้าจะพูดว่าอร่อย ราคายุติธรรม คนมีประสบการณ์ต่างยกมือ

เดินมาร้อยเมตร มีคลองตัดขวาง มีสะพานสร้างคร่อมเป็นถนนรถ ราวสะพานไม่พิศดาร คือสร้างเป็นรูปต่างๆ เหมือนสะพานมากแห่ง มองไปที่คลองน้ำดำ ตื้นประมาณเมตร มีคนนั่งถอดเสื้อ สองมือถือกะละมังใบโต ตอนซื้อใหม่สีขาว แต่ปัจจุบัน สีขาวหาย คงรับใช้เป็นลูกมือทำมาหากินมานาน ครับคนที่กล่าวกำลังร่อนหาของมีค่า แน่นอน เมื่อมาทุกวัน ชีวิตย่อมอยู่ได้ วันไหนเจอแหวน จะเป็นทองคำหรือหนึ่งในล้านได้แหวนเพชร สร้อยข้อมือทอง แม้แต่สร้อยคอทองคำ พระรุ่นเก่าทำปลอม หมกดินนานเวลา เก่ากร่อน สนิมเขรอะ วันนั้นจะกลับบ้านเร็ว ก่อนเข้าบ้าน สุรา 35 ดีกรี น้ำแข็งมือหนึ่ง ไม่ต้องโซดา ผสมน้ำเปล่า หลังจากหมดสองสามแก้ว เพ้อถ้าร่อนเจอโคตรเพชร ชีวิตข้าจะวางตัวอย่างไร เฮ้ยไม่ยากเพียงเปลี่ยนเสื้อผ้า วิถีชีวิตเดิมๆ การปรับตัวไม่น่ายุ่งยาก เคยถามกับตัวเอง ไอ้เจ้าพวกของมีค่าเสือกระเห็ดไปอยู่ในคลองได้อย่างไร ไม่รู้ซี คงมีบ้างนักวิ่งราว วิ่งหนีเจอตำรวจกวดขว้างของกลางทิ้ง จับได้ผมเปล่าทำ ค้นกระเป๋ากางเกงซีมีของกลางไหม ครับน้ำในคลองระบายจากบ้าน น้ำในครัว น้ำอาบ และน้ำจากส้วม ย่อมเหม็น สกปรก เมื่ออยู่นานกลิ่นย่อมติดตัว เคยคิดแม่บ้านรังเกียจกลิ่นไหม สุภาษิตไทย รางเนื้อชอบรางยา น่าจะคุ้นเคยนานวัน เมื่อขาดกลิ่น กลายเป็นความหงุดหงิด

คลองติดกับกำแพงวัดราชบพิธ วัดล้อมรอบด้วยกำแพงสี่ทิศ สูงทาสีขาว บนกำแพงเป็นรูปเสมาวัดราชบพิธ เป็นวัดหลวง ธรรมยุติ อัฐิของเจ้านายในราชวงศ์หลายพระองค์บรรจุที่เจดีย์ในสวนหลังวัด วัดมีโรงเรียนมัธยม มีสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ 18 สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ท่านสร้างโรงเรียน โรงพยาบาล ผมคุยมาหลายครั้งชีวิตดีๆ วันนี้ เพราะข้าวกันบาตรของสมเด็จพระสังฆราช ภูมิใจครับ เมื่อวัดมีชื่อ ถึงจะไม่มีรายได้จากการเผาศพ แต่คนก็ศรัทธาวัด กำแพงจะได้รับการดูแล ทาสีใหม่เสมอ ไม่เขรอะดำด่าง

หน้าวัดมีแขกนุ่งขาว เสื้อแขนยาวขาว โพกผ้าสีขาว อะไรขาวทั้งนั้น ยืนอยู่หลังโต๊ะสี่เหลี่ยมผืนผ้าสี่ขาสูงแค่เอว ตัวโต๊ะยาวมีหลายช่อง ผมจะมาอุดหนุนซื้อ “บาเยีย” ทำจากถั่วเขียว ผสมเครื่องเทศ ปั้นกลมเท่าลูกกอล์ฟทอด เวลากินจิ้มกับน้ำจิ้มรสหวานนำเผ็ดนิด

แต่ละช่องบนโต๊ะ มีของขายแตกต่างมากสิ่ง อีกอย่างที่ชอบถั่วทอดกรอบโรยเกลือ หยอดต้นหอมตัดเป็นชิ้น พริกเฉือนบางๆ คลุก คนขายที่เห็นเป็นแขก จึงกลายเป็นสูตรสำเร็จ ความเจริญของยุค ผู้คนจะเดินทางไปมาหาสู่กัน ยิ่งโยกย้ายอยู่ถาวร จะนำเอาวัฒนธรรมของตัวเองติดตัว และเผยแพร่ อย่างคนไทยมาอเมริกา นำวัฒนธรรมมากสิ่งมาสู่ตลาด ชาวต่างชาติ และคนท่องเที่ยวยุคต้นๆ จะมีคุณสมบัติกล้าเรียนรู้ มีปัญญาอยากลองอาหารใหม่ๆ เมื่อชอบ กลายเป็นอาหารเลือกในชีวิตประจำวัน

อย่างอเมริกา คนต่างชาติมาอยู่อาศัยมากมาย ต่างผสมปนเป แต่งงาน ครับมันเป็นของแน่ หน้าตา พฤติกรรมย่อมแตกต่าง แต่จะแตกต่างในความคิดสร้างสรรค์ เหตุผลยีนส์ กระตือรือร้นในตัวมีหน้าที่จัดสรรค์ หน้าตาแปลกเดินขวักไขว่

ผมจ่ายเงิน บาเยีย มองหน้าคนขาย คนต่างชาติ พวกเอเชียด้วยกัน เดินทางมาประเทศไทย เพราะข่าวลือที่เป็นจริง ไทยอุดมสมบูรณ์ ไม่ต้องนอนหิ้วท้องร้อง เมื่อหิวกล้าขอกิน คนก็กล้าให้ เพราะสูตรคนไทย การให้ คือการมีเมตตา เผื่อแผ่ เป็นบุญกุศลทั้งนั้น คนนับถือพุทธชอบ เพราะเป็นความดี เมื่อความดีคือรากเง่าของความสุข และเมื่อสร้างให้เกิดความสุขกับชีวิตได้ทุกวัน กล้าพนันได้เลยว่ามันคือ ธรรมะ

และก็เหลือเชื่อ อาบังคนยืนข้างหน้า ชาวจีนมากมายย้ายมาอยู่ไทย พม่า ลาว เขมร แม้แต่ฝรั่ง คนพวกนี้มีคาถาเดียวอยู่ในใจ งานทุกประเภท หนักหรือเบา สู้ๆ เผลอไม่นาน อาบังขายถั่วเป็นเถ้าแก่ไปเสียแล้ว คนร่ำรวยมากมายคือคนต่างชาติ ผมสัมผัสคนรับใช้ในบ้านเป็นพม่า เริ่มต้นเก็บเงินส่งให้พ่อแม่ในพม่า นานปีภาษาไทยคล่อง เงินสะสมมี เปิดร้านทำมาหากิน เป็นสูตรคนขยัน เก็บออม ปลายทางจะร่ำรวยทุกคน

แต่แปลกนะ คนต่างจังหวัดของไทยเรา ย้ายมาอยู่กรุงเทพฯ นาน พ.ศ. แล้ว ก็มีบ้างสร้างฐานะดีได้ แต่ส่วนมากแม้เวลาจะคล้อยไปหลายปี ยังอดอยากอยู่ ทำไม หลายคนบอกว่าคนไทยมีลักษณะพิเศษ เชื่อสิ่งลึกลับ มองไม่เห็น มีอำนาจพิเศษ สามารถช่วยสิ่งที่ตัวต้องการ เพียงนั่ง นอน จะได้รับสิ่งปรารถนา หลายคนเพียรรอ คำตอบสิ่งกำลังขอ กำลังเดินทางมา ของดี วิเศษ ย่อมต้องอาศัยเวลา เลยสรุป ระหว่างรอของวิเศษก็ใช้ชีวิต แทงหวย เล่นพนัน กินเหล้า

ถือโอกาสเดินเข้าประตุวัดราชบพิธ คนไทยถือว่าการผ่านประตูกำแพงจะได้รับความสุขกาย ถือว่าการผ่านประตูกำแพง จะได้รับความสุขกาย สบายใจ เหนือกำแพง มีเสมาธรรมจักร มากวัดสร้างลายรูปรดน้ำมนต์ แต่ที่แน่ๆ เกิดกับทุกคน เมื่อเดินผ่านประตูวัด แปลกนะจิตสงบทันที เขาจึงบอกว่าคนรุ่มร้อนใจ ทุกข์ใจเดินทางมาวัด เดินรอบโบสถ์ ละทิ้งทุกสิ่งที่เป็นภายนอกกาย รับรู้เพียงใจเท่านั้น เลี้ยวขวาเข้าอีกชั้นหนึ่งของวัด ตรงนั้นเคยมีสระน้ำใหญ่มีเต่าและตะพาบ สระน้ำอาจเป็นความจำเป็นที่ขาดแคลนน้ำ สามารถตักมาใช้ได้ แต่วันนี้ถูกถม

ย้อนกลับเดินไปที่โบสถ์ ถอดรองเท้า เข้าข้างในโบสถ์ มีพระเฝ้าอยู่ สนทนากับท่าน และกราบไหว้ ครับผมได้ทำสิ่งที่ชีวิตเชื่อมาตลอดคือพุทธศาสนา คนที่เข้าถึงพุทธศาสนา ตามหลักศาสนาทุกคนจะได้รับแต่ความสุข จะมากหรือน้อย ก็แล้วแต่ปัญญาของเจ้า อดย้อนคิดเรื่องการเมือง ยึดกฎหมายเป็นความถูกต้องเสมอ คนจะอยู่ด้วยสันติสุข คำพูดของคนเดือนกุมภาพันธ์บอกว่า ความเป็นประชาธิปไตยต้องมีการเลือกตั้งเท่านั้น ผมยอมรับ แต่มีข้อแม้ คนเลือกและผู้ถูกเลือก ต้องมีสิ่งหนึ่งเป็นประชาธิปไตย คือกระทำสิ่งถูกต้อง เป็นส่วนพัฒนาความเจริญของคนส่วนมาก

ออกจากวัดราชบพิธ เลี้ยวซ้ายยังเดินบนถนนเฟื่องนคร บล๊อคยาว ถึงสี่แยกเสาชิงช้า ตรงหัวมุมขวามือ ตอนเป็นเด็กนักเรียน จะมีเพิงขายหนังสือ เลิกเรียนมาบ่อย อ่านฟรี เสียสตังค์ ยืมบ้าง ครับชีวิตจริงประจำวัน เด็กๆ ใกล้ชิดพ่อแม่ ญาติ ได้รับการสั่งสอน เด็กจะเติบโตกับสิ่งดีๆ ของชีวิตกำกับ สำหรับผม เด็กตั้งแต่เกิดสามารถเรียนรู้ได้ตลอดเวลา และการเรียนรู้คือการพัฒนาชีวิต สมอง กล้ามเนื้อ จิตใจ เวลาหิวพูดไม่ได้ ร้องแย แม่จะอยู่ไหนๆ จะรีบวิ่งมาอุ้ม ให้ดื่มนม ครับทุกครั้งให้นม อุ้ม กอดรัด พูดคำไพเราะหน้าจะยิ้ม ตาของแม่เป็นประกายจ้องหน้าลูก ลูกน้อยรับรู้ยิ้มตอบ แขนขาตัวสั่น แสดงอาการพอใจ เป็นความจริง การเรียนรู้ของชีวิต ไม่มีวันหยุด โดยเฉพาะชีวิต ผัวเมีย เดี๋ยวนี้คนหย่ากันมาก เหตุผลคนหมดความอดทนที่จะเรียนรู้และปรับตัว

เยื้องซ้ายมือ เป็นตลาดอาหาร เริ่มเช้า กลางวัน เย็น การขายเป็นกระจุก มีมากร้าน อย่างร้านโจ๊ก กินได้ตลอดทั้งวัน เช้า กลางวันเย็น เพียงสั่งส่วนประกอบแตกต่าง เคยสั่งช่วงมืดของโจ๊กปลาเก๋า เพิ่มกระเทียมเจียว สำหรับพริกไทยป่นขาว น้ำพริกน้ำส้ม แม้แต่น้ำปลา หรือซีอิ้วขาว ขอปรุงเอง เคยถามคนขายตั้งแต่ทำมาหากินมานานปี เคยมีลูกค้าคิดจะเบี้ยวค่าอาหาร ตีรวน คำอ้างอิงโจกไม่อร่อย สู้เมียข้าไม่ได้ ไม่ขอจ่ายเงินนะ ไม่มีหรอกคุณ คนไทยเราจิตใจดี รับง่ายเข้าใจความรู้สึกของคนทำมาหากิน ถ้ากินแล้วเงินไม่พอค่าอาหาร บอกกล่าวยกมือไหว้ขอโทษ ผมเงินขาด คำตอบของคนทำมาหากินส่วนมาก จะเข้าใจ ไม่เป็นไรหรอกคุณ ล้างจานให้ก็แล้วกัน ไม่ต้องหน้าซีดหรอกล้อเล่นน่ะ คราวหน้าผ่านมาอุดหนุน ค่อยให้ ไม่คิดดอกเบี้ยหรอก

เพียงใจนึก ท้องร้องจ๊อก มือผสมลูบท้อง คำพูดหิวออกมาเป็นความรู้สึก ถ้าท้องพูดได้ นายครับการเดินทางไกล และไม่แน่นายอาจหลง อย่าเลือกที่เลยนะครับ โอกาสมีอย่าละโอกาสเลย นายตอบเออน่า ข้าก็หิว อีกไม่นานก็ถึงตลาดบางลำพู ที่โน่นข้าจำได้ มีของเยอะให้เลือกกิน อร่อย และราคาถูกหรือแก (ท้อง) รังเกียจของดีๆ ไม่มีคำตอบจากท้อง ถ้าพูดได้ แล้วแต่นายเถอะครับ ผมก็เพียงเตือน

ไม่นานถึงศาลเจ้าพ่อเสือ มองผ่านประตู มากคนนำของมาถวาย จุดธูปเทียนบูชา ดอดไม้สด ก้มกราบไหว้ ขอพร คนเคยกราบไหว้ขอพร พูดเหมือนกัน ท่านศักดิ์สิทธิ์ ขออะไรให้หมด

ผมถอยห่าง ยืนนิ่ง สำรวม ยกมือจดหน้าผาก ขอพร สำหรับผมพรที่ได้รับคือ ความสงบ ความสุข ซึ่งเกิดความคิด ตามความเป็นจริง พรเป็นของสูง ของดี อยู่ไกล แต่เมื่อปรังปรุงนิสัย ให้ถูกต้องสิ่งดีๆ อยู่ไกล คงมาใกล้ และอาศัยอยู่กับใจและกาย