ก่อน 7:00 AM เช้าวันพุธที่ 7 พฤษภาคม มาอยู่บ้านลูกสาวที่รัฐมิชิแกน เมืองแฟรงค์กิ้น เมืองนี้เป็นเมืองอยู่ทางตะวันออกเหนือของรัฐมิชิแกน ด้านเหนือและตะวันออกของรัฐติดกับประเทศแคนาดา เช้านี้ผมถือกาแฟและขนมปังปิ้งมานั่งที่โต๊ะห้องหลังบ้าน ห้องเป็นกระจกรอบ ชั้นที่ 3 สูงจากพื้นดิน มองดูรอบๆ มีสนามกว้าง ต้นไม้ยืนต้นมากมาย มีลำธารกว้าง ความยาวผมไม่รู้ว่าที่ตรงไหน และปลายลำธารสิ้นสุดอย่างไร รอบฝั่งลำธารของบ้านฝั่งตรงข้ามเป็นป่า มีบ้านหลังใหญ่ปลูกอยู่ในดงป่าไม้ ครับสงบ ล้อมรอบด้วยธรรมชาติ เช้าและเย็นจะมีกวางป่าเดินแทะเล็มหญ้า ผมมองดูครอบครัวกวาง พ่อแม่และลูก ไม่หวาดระแวงที่จะมีสัตว์หรือคนมาทำร้าย

อดวกกลับมาสู่ชีวิตคน นอกจากไม่ทำร้ายซึ่งกันและกัน สังคมของคนยังต้องการความช่วยเหลือแนะนำ และบางคนที่ด้อยโอกาสยังได้รับสิ่งของอย่างอาหาร เงินทอง ประคับประคองชีวิต ตรงกับหลังของพุทธศาสนา คือความมีเมตตา คุณธรรมต่อคนด้อยโอกาส

ผมตอนอยู่กรุงเทพฯ จบมหาวิทยาลัยแล้วมีอาชีพเป็นหัวหน้าหมวดคณิตศาสตร์ วันหยุดชอบไปสัมผัสกับประสบการณ์ชีวิต เคยไปสลัมคองเตย ดูบรรยากาศรอบๆ บ้านทุกหลังสร้างติดกัน บางบ้านอยู่กันแออัด ดูคลองน้ำดำส่งกลิ่น ครับยุคโน้นเกิน 60 ปี ที่ผมสามารถเดินไปสัมผัสได้ อย่างคลองหลอดก็ยังมีน้ำดำสกปรก เหตุผลระบบการถ่ายเทน้ำสกปรกช่วงโน้นไหลทับถมในคลองตื้นๆ สกปรกและมีกลิ่น ผมคิดว่าช่วงของวันนี้สิ่งเหล่านี้น่าจะได้รับการพัฒนา “ความเจริญของสังคม ไม่เพียงความคิดการลงมือกระทำสำคัญ”

หยุดเขียนวางปากกา หยิบกาแฟเริ่มเย็นครับเป็นความชอบที่เรียกว่า ระบบและกฎเกณฑ์ของการดื่มกาแฟ ทุกคนชอบกาแฟร้อนค่อยๆ ซิบ ครับการดื่มกาแฟ รสกาแฟร้อนกับกาแฟเย็นต่างกัน แต่ถ้าเป็นเบียร์หรือไวน์ ความนิยมของคนชอบเย็น พูดถึงของประเภทมึนเมา จะเบียร์ หรือไวน์ แม้แต่เหล้าผมหยุดดื่มมาเกิน 20 ปี การหยุดดื่มเพื่อนเคยถาม นายหยุดเพราะแม่บ้านบังคับใช่ไหม ผมยิ้ม ไม่หรอก แต่เหตุผลที่หยุด อายุเริ่มสู่วัยสูงอายุ และยิ่งการเดินทางต้องขับรถ เกิดมีเหตุที่ตำรวจเรียกให้หยุด หลังจากทดสอบว่าดื่มประเภทมีนเมา ปัญหามากมายตามมา ยิ่งดื่มเดินขีดกำหนดของสิ่งมีนเมา

หยิบครัวซองขึ้นกัด ระหว่างเคี้ยวมือหยุดเขียน ตามองลอดหน้าต่าง ต้นไม้ต้นเล็ก ต้นใหญ่ หนาแน่น มากต้นใบร่วง ลำต้นโกร๋น บางต้นใบเก่าๆ ยังห่อหุ้ม ลำต้น กิ่ง บางประเภทมีใบอ่อนขึ้น

ผมนั่งสงบ สายตามองบริเวณรอบๆ บ้าน สนามกว้าง เรียบ หน้าดินเป็นระดับเดียวกัน ถ้าจะใช้เป็นที่เตะบอลน่าจะทำได้ ผมมองตรงออกจากหน้าต่าง 2-3 ร้อยเมตร พื้นที่หลังลำธารเป็นเนินสูง ต้นไม้มากประเภทแออัด เขียว ใบไม้สีเขียวอ่อน ความเป็นจริงความแออัดของต้นไม้ ต่างเกื้อกูลกัน

รอบๆที่เห็น คือความงดงามธรรมชาติ คำว่าธรรมชาติ คือการเปลี่ยนแปลงตัวเอง และสิ่งแวดล้อมใกล้ตัว เกิดจากสิ่งแวดล้อมเอง ไม่ได้เกิดจากความคิดและน้ำมือของมนุษย์

ผมมองลอดแนวป่า มีบ้านหลังหนึ่งสูง 3-4 ชั้นบ้านทรง วิคตอเรีย บ้านทางรัฐตะวันออก อย่างเมนส์ นิวยอร์ก นิวเจอร์ซี่ บอสตัน และอีกหลายรัฐเริ่มตามประวัติศาสตร์ คนในยุโรปย้ายมาตั้งถิ่นฐาน นำเอาความเจริญติดตัว มาพัฒนาท้องถิ่น แม้แต่การสร้างที่อยู่อาศัย ผมมองดูแบบบ้าน บ้านทรงหลังคาสูง สวยงาม

คงจะเหมือนประเทศไทย นานมากไทยส่งนักศึกษาที่เก่งและสามารถมาเรียนในต่างแดน ก่อนโน้นหลายสิบปี จะส่งไปยุโรปอย่างประเทศอังกฤษ ปัจจุบันเรานิยมส่งคนมาเรียนในอเมริกา

ผมอดคิดคนมาเรียน รับรู้สิ่งที่เรียกว่าความเจริญกลับบ้าน นำความเจริญไปพัฒนา “สัมฤทธิ์ผลจริงตามความหวังใหม่” ครับผมดูการเมืองไทยถกเถียงต่อต้าน แม้แต่กระทำผิด ก็ยังหน้าด้านทำและเป็นแบบอย่าง อย่างผู้นำของเราที่ถูกกักอยู่ชั้นบนของกรมตำรวจ ทุกวันนี้ก็ยังถกเถียงกันอยู่ หลักจิตวิทยากล่าวว่าคนจะพัฒนาชีวิตให้เป็นแบบอย่างดีงาม ต้องละทิ้งสิ่งไม่ดีงามและนำสิ่งงดงามมาแทนที่ “สาธุ”

ส่วนตัวผม มาอยู่อเมริกา เกิน 50 ปี ก่อนมา ระหว่างเรียน มหาวิทยาลัย คิดจะมาเรียนต่อที่อเมริกา “ความจริงที่ว่า ความตั้งใจ ขยัน มานะ” ย่อมสำเร็จตามที่หวัง

ผมมาอเมริกา ปลายปี 1968 ไปเรียนปริญญาโทที่รัฐออริกอน 1969 ปี 1970 ก็จบปริญญาโท ก่อนขึ้นไปเรียน ผมเขียนใบสมัครเป็นคนถาวรของเมริกา ระหว่างขึ้นไปเรียนที่วิทยาลัย ออริกอน กงสุลฯ ที่พอร์ตแลนด์ รัฐออริกอน ส่งจดหมายถึงผม อยากคุยเรื่อสมัครอยู่อเมริกาอย่างถูกต้อง

วันที่กงสุลอเมริกันนัดพบ ผมหยุดเรียน นั่งรถเกรฮาวไป Portland (กงสุล) อเมริกันพอนั่งเขาถามผมเรียนเป็นอย่างไร ผมให้เขาดูเกรด แล้วถามผมว่ายังอยากอยู่อเมริกันอีกไหม ผมบอกอยากอยู่ หลังจากสัมภาษณ์ผมกลับไปมหาวิทยาลัย เดือนกว่าก็ได้รับกรีนการ์ด

ครับสิ่งที่ผมเล่า เพียงกระต้น เป็นระบบพื้นฐานที่ดีของคน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการหาความรู้ การอยู่อย่างฐานะพลเมือง

ครับวันนี้ผมอยากเล่าจากพื้นฐานไม่ว่าจะเป็นการอยู่อย่างถูกต้อง ความเจริญทางการศึกษา การสร้างฐานะเพิ่มพูน ความมั่นคงของชีวิต

ผมอยากเล่าต่อ ผมมาจากครอบครัวต่างจังหวัด แต่พ่อแม่ทุ่มเทลูกหลานเพื่อการศึกษา อย่างหลานผมตอนนี้เป็นนายพลตำรวจผมกับแม่บ้าน ทำงานหนักมีลูก 2 คน ลูกสาวคนโต ลูกชายคนที่ 2 อายุต่างกัน หลายปี ลูกสาวจบแพทย์ (MD) ลูกชายจบด็อกเตอร์ (PhD)

เคยเล่าวันหนึ่งที่วัดพุทธานุสรณ์ เมืองฟรีมอนต์ ทุกวันหยุดวันอาทิตย์ ผม แม่บ้าน และลูกจะไปวัด ทำบุญ ให้ลูกสัมผัสประสบการณ์ ตรงดีงามทางศาสนาวันนั้นลูกสาวอายุยังไม่มาก เดินกับเพื่อนผู้หญิง เพื่อนหกล้ม ขาถลอก คงเหมือนผมตอนนี้ เกือบเดือนแล้ว ผมไปเที่ยวทางเรือที่เมดิเตอร์เรเนี่ยน เดินออกจากห้อง เพื่อนๆ น้องๆ รอหน้าห้อง ผมเปิดประตู เกิดอุบัติเหตุ ผมล้ม กระดูกสะโพกแตก ลูกสาวต้องบินไปรับภรรยาผมเลยต้องหยุดท่องเที่ยวด้วย

ตอนนี้ผมมาอยู่กับลูกสาวเป็นหมอ ลูกบอกว่า อยากดูแลสุขภาพพ่อ เมื่อวานไปหาหมอกระดูก หมอบอกว่า ทุกสิ่งปกติ ผมยิ้ม อีก 3 วัน ผมก็กลับไป ซานฟรานฯ เดือนหน้าจะบินมามิชิแกนอีก หลานชายคนโตอายุ 17 ขวบ จบไฮสกูล มหาวิทยาลัย Top 10 หลายที่รับ แต่หลานเลือกไปเรียนมหาวิทยาลัยที่ประเทศแคนาดา

ผมยิ้มเห็นดีด้วย ส่วนตัวคำว่าการศึกษาคือความรู้ ไม่เพียงในตำรา แต่สิ่งแวดล้อมใหม่เป็นประสบการณ์ ย่อมเป็นพื้นฐาน “สำคัญ” ประสบการณ์จริงคือความรู้พื้นฐานในการพัฒนาชีวิต

วันเพื่อนล้มที่วัดพุทธานุสรณ์ หลังจากลูกสาวเข้ากุฏิไปเอาผ้าชุบน้ำ สำลีและยา ระหว่างลูกสาวช่วยเพื่อน ลูกสาวบอกกับผมและแม่ จะเรียนหมอพอลูกบอก สิ่งที่ผมเตรียม คือการปูพื้นฐานลูกทางการศึกษา ลงทุนส่งเรียนเอกชนที่มีชื่อ ความสำเร็จและความสามารถทางพื้นฐานก่อหวอด พอลูกสาวจบ ม.8 โรงเรียนเอกชนมีชื่อ เลือกสอบไปเรียนมหาวิทยาลัยที่มีการเรียนหมอ ลูกสาวจบเตรียมหมอจากยูซีเดวิส (ยูซีเดวิสมีคณะหมอ) ลูกสาวเลือกไปเรียนหมอที่เคลมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ เป็นส่วนสำคัญของประสบการณ์จบหมอ 4 ปี มาเป็นหมอ ฝึกหัดอีก 3 ปี ที่แอนอาร์เบอร์ รัฐมิชิแกน

ปัจจุบันลูกสาว ลูกเขยพบกับความสำเร็จอาชีพหมอ มีคลินิก 4 แห่ง คนงานประมาณ 60 คน ลูกสาวดูแลสังคม อย่างดูแลวัดที่มิชิแกน ช่วยรักษาไม่คิดเงิน

ครับทุกสิ่งอยู่ในความคิด เป็นสิ่งถูกต้องและความเจริญ ผู้มีประสบการณ์ตรงเอ่ยคำว่า “พัฒนาต่อไป”