ตื่นปกติ แต่เป็นเช้าไม่ปกติ ทุกวันตื่นจะออกกำลังบนเตียง หลังจากออกกำลัง ยกแขนขา คว่ำหน้า งอเข่า ค่อยยกศีรษะ ครับการออกกำลังกาย สำหรับผมวัย 84 จำเป็น แต่วันนี้ไม่รับลุกจากที่นอน หยิบหนังสือ จิตวิทยามานอนอ่าน เรื่องการอ่านหนังสือ ตอนเช้ามืดติดนิสัยตอนเป็นเด็กเรียนประถม เกิดอยุธยาห่างจากตัวเมืองหลวง “กรุงเก่า” กรุงเก่าเป็นชื่อเมืองหลวงอยุธยา อยุธยาเคยเป็นเมืองหลวงมานาน ก่อนย้ายไปตั้งเมืองหลวงที่กรุงเทพฯ

ยุคผมเป็นเด็ก ไม่มีไฟฟ้า กลางคืนจะอ่านหนังสือจะจุดตะเกียง ตะเกียงจะใส่น้ำมัน และมีไส้ ไส้ทำจากผ้า จะทำแบบแบน เมื่อม้วนกลมเท่าบุหรี่ จุดไฟ แต่ถ้าอ่านหนังสือ แล้วใช้ตะเกียง ซึ่งมีควัน ถ้าเป็นยุคความรู้ทางการค้นคว้า จะบอกว่าควันจากตะเกียงอ่านหนังสือด้วยตะเกียง และควันจะลอยเข้าจมูกสะสมในปอด “การวิจัยยุคเจริญ บอกว่าควันสะสมในปอด อาจเป็นมะเร็งได้”

เดี๋ยวนี้ก็ยังชอบอ่าน และมีโชค หนังสือพิมพ์ไทยแอล.เอ. ให้ลงพิมพ์ข้อความที่ผมส่งให้ ขอบคุณครับ ช่วงนี้ผมท่องเที่ยวบ่อย อย่างมกราคมไปไทย และนั่งเรือท่องเที่ยวที่สิงคโปร์และญี่ปุ่นเกือบเดือน จึงเป็นสาเหตุหยุดเขียนชั่วคราว

ชีวิตผมอ่านหนังสือ และเขียนหนังสือ ช่วงเรียนมัธยม โรงเรียนวัดราชบพิธ อาศัยวัดราชบพิธ หลับนอน เป็นศิษย์สมเด็จพระสังฆราชองค์ก่อน สมเด็จพระโฆษาจารย์ อย่างน้อย อาทิตย์ละ 2 คืน ท่านจะให้ผมไปคุยกับสังฆราช เรื่องคุยก็เกี่ยวกับการเรียน ชอบเรียนอะไร มีแผนหรือยัง ผมคุ้นเคยกับสังฆราช สังฆราชเกิดอยุธยา บ้านติดกับผม ท่านดูแลและช่วยเหลือโรงเรียนอนุบาลและประถม จากประถมหนึ่งถึงประถมสี่ สิ้นสุดการเล่าเรียน ก่อนปิดเทอมใหญ่ สมเด็จพระสังฆราชจะไปเป็นประธาน แจกรางวัลเด็กเรียนดี (ที่หนึ่ง) ผมอดคุยไม่ได้ ผมได้รับรางวัลทุกปี

พอมาเรียนมัธยม จบ ม.6 สอบชิงทุนเรียนครูที่ฝึกหัดครูพระนครได้ โรงเรียนฝึกหัดครู สร้างและเริ่มสอนเป็นปีที่สอง ผมสอบได้ทุน และกราบลาสมเด็จพระสังฆราช เพราะเด็กรุ่นผมและก่อนหน้าที่ได้ทุนเรียนฟรี อยู่หอ พักอาศัยฟรี อาหารฟรี ท่านอบรม ขยัน อดทน อย่างเล่นการพนัน อย่าหยุดเรียน การศึกษาติดตัวเราไป จะอยู่ไหนก็สามารถ พัฒนาชีวิตได้ ผมกราบท่าน เดี๋ยวนี้จากคำสอนของสังฆราช ติดอยู่กับชีวิต มีลูกสองคนจบด็อกเตอร์และหมอ หลานชาย 3 คน ครอบครัวเน้นส่งโรงเรียนเอกชนดี จากคำสอนของสังฆราช ส่งต่อจากตัวถึงลูกและหลาน

ตื่นอาบน้ำไปหลังบ้าน หลังบ้านผมมี 2 ระดับ มีศาลาทรงไทยใต้ต้นเรดหวูด ต้นเรดหวูดที่บ้านมี 3 ต้น ต้นสูงใหญ่ แถวบ้านลมทะเลพัด ใบสนจะสนจะร่วงเก็บกวาดทุกวัน ครับตอนแรกมาอยู่ใหม่ๆ 50 ปีที่แล้ว อยู่บ้านหลังนี้และเริ่มกวาดใบสน ช่วงโน้นจะบ่นกับตัวเองทุกวัน เรื่องกวาดใบสน ถนนคอนกรีตทางเดินด้านนอกของบ้าน ทุกเช้าผมก็ต้องไปกวาดด้วย ครับพอถึงวันนี้ ความคิดที่เป็นทางลบเกี่ยวกับการตกของใบสนเปลี่ยนไป เคยบ่นเดี๋ยวนี้เฉย คิดว่าก็ดีเหมือนกัน การกวาดใบสนเป็นการออกกำลัง การกวาดหยุดดูวิวซานฟรานซิสโก ครับทัศนคติทางความคิดของคนจะพัฒนาทางบวกและลบได้ แม้แต่เรื่องการกวาดใบสน พอวันนี้ความรู้สึกไม่รังเกียจ เป็นการสร้างพฤติกรรมวัยสูงอายุ คือการเดินและกวาด ออกกำลังอัตโนมัติ และความคิดอีกหลายอย่างตามมา การกวาดก็ดูพื้นที่ไปด้วย นานมาแล้วเอาอิฐมาวางไว้ทั่ว ทำให้การกวาดสะดวกมากขึ้น ทุกเช้าบนศาลาทรงไทย หลายปีมาเอาไม้มาปิดที่อาบน้ำร้อน เอาพรมวางทับ ตรงกลางที่วางพรม ผมเอาโต๊ะสูงฟุตมาวาง บนโต๊ะใส่ตู้วางรูปภาพรอบโต๊ะ มีแจกันใส่ดอกไม้พลาสติก หลังฝาของศาลา ผมจะติดภาพถ่ายมากมาย โดยเฉพาะครอบครัว ลูกสาว ลูกชาย และหลานๆ รูปติดใหม่ เมื่อวานนี้ รูปครอบครับลูกสาว มีลูกสาว สามี และหลานชาย 3 คนใช้เวลาเกิน 2 อาทิตย์ ท่องเที่ยวในยุโรป ลูกสาวพาลูกชายเขา 3 คนไปมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ แม่ชี้ให้ลูกดู มหาวิทยาลัยแห่งนี้ แม่และพ่อของลูก มาเรียนหมอที่นี่ 4 ปี

การเรียนหมอใช้เวลาอย่างน้อย 11 ปี ระหว่างอยู่ไฮสคูล (College Prep) เป็นไฮสคูลเอกชนที่มีชื่อ เด็กๆ ต่างคุยเรื่องการเรียน ลูกสาวบอกว่าจะเรียนหมอ สอบเข้าเรียนเตรียมแพทย์ 4 ปีที่ยูซีเดวิส จบสอบเข้าเรียนหมอที่เคมบริดจ์ อีก 4 ปี รวมเวลา 8 ปี สำหรับอาชีพหมอยังไม่สามารถตรวจคนไข้ทำเงินได้ ต้องเรียนอีก 3 ปี เรียกเรสซิเดนซี่ (Residency) คือการเรียนแบบฝึกงาน ถ้าสนใจทางผ่าตัด จะต้องเพิ่มเวลาเรียนอีกอย่างน้อยเรียนหมอ 11 ปี จึงจะหาเงินได้

ผมมองดูลูกสาวตอนไปเรียน 4 ปี สุดท้ายที่เคมบริดจ์ โทรมาหาแม่ แม่หนูเข้าเรียนหมอที่เคมบริดจ์ได้ ต้องเช่าบ้านอยู่ ค่าหนังสือ (ยกเว้นค่าเล่าเรียน) เดินทางซื้อหนังสือ เสื้อผ้า ค่าใช้จ่าย ยกเว้นค่าเล่าเรียน เกิน 2,000 เหรียญ แม่มีส่งให้ลูกไหม “คำตอบแม่จะอดออม ใช้จ่ายเฉพาะสิ่งจำเป็น แม่เต็มใจมีให้ลูก ดีใจกับลูก” แม่ตอบ ไปลงทะเบียนเลยลูก

พอถึงวันเขียนหนังสือตอนนี้ ผมอดนึกภาพ ปี 2502 ผมต้องย้ายไปเรียนโรงเรียนวิทยาลัยพระนคร อยู่บางเขน ติดกับวัดพระศรีมหาธาตุ ต้องอยู่หอ กิน 3 มื้อ ค่าเล่าเรียนเหมือนกับค่าใช้จ่าย ช่วงลูกสาวเรียน “แต่ผมโชคดี สอบชิงทุนได้” ทุกอย่างฟรี อยู่หอ กิน (การไป Field Trip) ซึ่งต่างจากลูกสาว

พูดถึงการเรียน ลูกชายตอนเรียนปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัย “มานัว” ที่ฮาวายได้ทุนเรียน

ครับอดนึกถึงวันในอดีต ผมและภรรยาต่างเคยได้ทุนเรียน ภรรยาได้ทุนมาเรียนอเมริกา ลูกสาวและลูกชายเคยได้ทุน ช่วงลูกชายเรียนปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัย “มานัว” รัฐฮาวายก็ได้ทุน

สำหรับหลายชาย 3 คน พ่อแม่ส่งเอกชน คนโตปีหน้าจะเข้ามหาวิทยาลัย ผมถามมีแผนที่จะไปมหาวิทยาลัยไหม หลานคนโตบอกว่า อยากสอบเข้ายูซีเบิร์คเล่ย์ และฮาวาท

สำหรับหลาน 3 คน พ่อแม่มีคลีนิค 4 แห่ง คนทำงาน หมอและพยาบาลเกิน 60 คน ครับค่าเล่าเรียนไม่น่าจะมีปัญหา แต่การหาทุนเรียนฟรี เป็นความภูมิใจของชีวิต หลานชายและลูกสาว ต่างเรียนเอกชนดีๆ อย่างลูกสาว ลูกชาย เรียนประถม โรงเรียนเอกชน “นอมูระ” โรงเรียนมัธยมคอลเลจเพร็บ (College Prep) เป็นโรงเรียนเอกชนมีชื่อของเบย์แอเรีย ครับการศึกษาเป็นความจำเป็น สำหรับผม คิดว่า “มันคือพื้นฐานการทำงาน”