ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ตามหลานไปเรียนภาษาไทยที่วัดมงคลรัตนาราม ตอนที่ 9

เดินออกจากห้องสมุดของวัดมงคล มุ่งหน้าตึกขวามือ ก้าวขึ้นบันได ถอดรองเท้า พอเดินเข้าประตู เสียงดนตรีมากประเภท เหมือนกับเชื้อเชิญ เชิญครับเสียงเพลง อาจไม่เป็นเพลงที่มีความสัมผัส พวกเราเด็กๆ กำลังเรียนจากครูเซฟ ครูเก่งมากสวนพวกเราไม่นานก็เล่นได้แล้ว ดนตรีประเภทวงปี่พาทย์ คนรุ่นผมคลุกคลีมาตลอด ยิ่งตอนเรียนประถม ใกล้บ้านมีวงปี่พาทย์ชื่อ ทวี ระนาด ไพเราะ ผมเรียกพ่อ สนิทกับที่บ้าน ชวนผมหัด ชอบอะไรได้เลย ฆ้องวง ฉิ่ง ฉาบ ตะโพน ระนาด แต่ผมไม่มีความสามารถ ยอมรับชีวิตได้ตัดสิ่งมีค่าต่อชีวิต

ตอนนี้เป็นเวลาของวงอังกะลุง เด็กเล่นได้ดี ดนตรีไทยอย่างอังกะลุง ระนาด กรับ ทำจากไม้ไผ่ กอไผ่ เติบโตง่าย คนต่างจังหวัด นิยมปลูกกอไผ่เป็นรั้ว และกอไผ่ปลูกเสร็จปล่อยไว้ ฝนตก เติบโตขยายพันธุ์เอง คงเหมือน ตะไคร้ ภรรยาซื้อมาจากฟาร์มเมอร์มาร์เก็ต กำละเหรียญ เมียเอา 2-3 ต้นใส่แก้วทรงสูงอ้วน ใส่น้ำเอาตะไคร้ใส่ วางไว้หน้าต่างครัวถูกแดดบ้าง ไม่นานออกรากสีขาวมากมาย เวลาล้างจาน ผมชอบมองดู รากของตะไคร้มาก ก็ชอนไชหาอาหารมาเลี้ยงลำต้น เหมือนคนถ้าอ้วนตัดลำไส้ใหญ่ออกบ้าง จะผอมลงเพราะเก็บอาหารได้น้อย ภรรยาบอกเอาไปปลูกได้ เพียงทำหลุมใส่ดินดี และเอาตะไคร้ปัก เติมปุ๋ยหมั่นรดน้ำ ไม่นานเลย ต้นแข็งใบสีเขียว เผลอหลายเดือน ขยายจากต้นเดียวเป็นกอ เก็บมาปรุงอาหาร ใช้ไม่หมด เพื่อนแนะตัดมาสัก 2-3 ต้น ตัดเป็นท่อนสั้น ทุบหน่อยเหตุที่ทุบกลิ่นจะได้ออก เอาน้ำใส่หม้อ เอาตะไคร้ใส่ เติมน้ำตาล เกลือนิด ขนมเกือบทุกประเภทถ้าใส่เกลือ รสจะหวานจัด แปลกนะ เขาพูดว่าคนเราถ้าได้ชื่อว่าเค็ม คงหมดความหวาน คงมีแต่เค็มอย่างเดียว คนเค็ม อาจจะไม่ใช่คนเอาเปรียบ แต่ไม่ยอมเสียเปรียบ ขาดนิดหน่อยไม่หยวน

ดนตรีที่เห็น คนสมัยโน้นประดิษฐ์เครื่องดนตรีคงจะเกิดจากการจินตนาการ และคิดค้นทดลอง กว่าจะผลิตออกมาเป็นรูปร่าง และควบคุมเสียงคงถูกแม่บ้านตำหนิ คนอะไรไม่ทำงานหาเงิน คิดประดิษฐ์อะไรก็ไม่รู้ กินก็ไม่ได้ ครอบครัวอดอยาก วันนี้กินข้าวคลุกน้ำปลาก็แล้วกัน การคิดค้นบ้านเราเรื่องจดลิขสิทธิ์ ยังก้าวไม่ถึงความเข้าใจของคนคิดค้น แม้แต่ข้าราชการที่มาคลุกคลีก็ยังไม่เข้าใจ ไม่สามารถแนะนำและเสนอ แล้วชาวบ้านธรรมดาที่คิดค้นได้จะมีความรู้ได้อย่างไร เครื่องดนตรีที่เห็นคนรุ่นแรกที่สร้างขึ้น ถ้าจดลิขสิทธิ์ คนรุ่นหลัง ลอกเลียน และผลิต ย่อมต้องจ่ายเงินค่าลิขสิทธิ์ เหมือนกับอดีตนายกสมาคมไทยซานฟรานซิสโก เจือ รัตนพันธ์ ต่อสู้เรื่องข้าวหอมมะลิ เรื่องฝรั่งนำข้าวหอมมะลิมาปลูก และจดลิขสิทธิ์เป็นของตัวเอง

เลยห้องดนตรี เป็นห้องนาฎศิลป์ครูแจ้กำลังควบคุมเด็กเล็กๆ เต้นหนุมาน เสียงสอนดัง "เอ้าเกาสีข้าง เต้น ส่วนหัว" กว่าเด็กจะเล่นนาฎศิลป์ฟ้อนรำได้ ครูผู้สอนย่อมทุ่มเท กาย ใจ การสอนดนตรี นาฎศิลป์ ถ้าครูไม่รักการสอน และไม่ชอบศิลปประเภทนี้ คงยากที่จะให้เด็กก้าวไปถึงจุดที่สามารถแสดงได้

หยุดดูนานพอควร เพิ่งรู้จริงๆ ว่า การที่เด็กซ้อม ท่าทางเคอะเขิน ไม่พร้อม ดูแล้วรู้สึกเพลิน จริงนะเด็กๆ เขาอยากมีความสามารถพิเศษ สิ่งเหล่านี้จะติดตัวเด็กไปตลอด พอถึงวัยเติบโตไม่เล่นอีก แต่ก็มีความเข้าใจในการดูและฟัง

สังคมเราก็หวังว่า การเป็นผู้ดู ย่อมดูเป็น ให้ได้รับความรู้สึกดีๆ ให้ตัวเอง เคยสังเกตเวลาคนหัวเราะแบบเปิดใจ เต็มที่ หน้าจะยิ้ม มีความสุข กายใจมีจุดของความตื่นเต้น คนยิ้มง่ายเป็นคนเปิดเผยน่าคบ คนอยู่รอบตัวพลอยสุขไปด้วย ชีวิตปกติของคนเดี๋ยวนี้ "เครียด" ยิ่งสังคมที่ตัวใครตัวมัน แก่งแย่ง เขาบอกว่าคนยืนอยู่ตำแหน่งสูง ย่อมเหยียบหัวคนอื่น เพื่อก้าวข้ามไปสู่ตำแหน่งสูงกว่า ยิ่งเศรษฐกิจรัดตัว ต้นเดือนชนปลายเดือน จะหยิบยื่นเมตตาให้คนรอบข้างยากขึ้น แล้วความเครียด วัดช่วยได้ไหม แน่นอนช่วยได้ เพราะเบื้องต้น พระจะสอนให้รู้จักผ่อนคลาย มีเมตตา และละวัตถุ ปัญหาจริงๆ ของคนสารพัดอยากได้ เพียงพระท่านบอกรู้จักตัด รู้จักพอ พอเริ่มทำเงินเหลือติดกระเป๋า พูดคนเดียวหลวงพี่ท่านสอนแล้วเพียงเริ่มปฏิบัติ ความคล่องตัวของชีวิตก็บังเกิด ตะโกนในใจขอบคุณครับท่าน

เดินลงบันไดเลี้ยวหักมุมซ้าย เป็นห้องใต้ดิน ถือวิสาสะ คำว่า "วิสาสะ" คือฉวยโอกาสเดินดูรอบๆ โดยไม่ได้รับอนุญาต ถึงจะเป็นวัด การเข้าออก เราควรถาม แต่สำหรับโบสถ์ ถ้าเปิดไว้เราน่าจะเข้าได้ตลอดเวลา เพราะโบสถ์คือสถานที่ที่ประชาชนเข้าไปกราบพระประธาน

ไหนๆ ก็ลงมาแล้ว ถือโอกาสเดินดูรอบๆ ห้องนี้เก็บสัมภาระเกี่ยวกับอาหาร เพราะวัดขายอาหารวันอาทิตย์ ย่อมต้องเตรียม ถ้าจะรอให้ของขาดอย่างสองอย่างแล้ววิ่งไปซื้อ คงไม่เข้าท่าเพราะตลาดอยู่ไกล มีหม้อใหญ่ๆ ถังแก๊ส สารพัด

ครับชีวิตคนกับอาหาร ขาดกันไม่ได้การกินอาหาร ผู้รู้เรียกว่าศิลปะ ไม่ใช่เห็นอะไร อยากกินอะไร หามากินเสียงทุกอย่าง เพราะอาหารคือ สุขภาพกายใจของคน เรื่องการกินอาหารถกเถียงกันตลอด กินอย่างนี้ อย่างนั้นไม่ดี มีน้ำตาล มีไขมัน ก็จริงอย่างบอกกล่าว แต่จริงๆ แล้วสุขภาพกายและใจก็ต้องการอาหารทุกประเภท เพียงแต่รู้จักกิน โดยเฉพาะก่อนนอน อาหารที่กินไปก็จะไปกองในระบบของร่างกาย ยิ่งของอร่อยหยิบเข้าปาก ทั้งๆ ที่ท้องเริ่มอืด ไม่ไหวแล้ว คนมากคนก็ทำเฉยหยิบใส่ปากตลอด ก็เลยค้างอยู่ภายใน พออ้วนก็ยุ่งหาทางลด

ที่เรียกพวกอาหารว่าศิลปะการปรุงอาหาร เวลาในการคุ๊ก เครื่องปรุง โดยเฉพาะการกิน การเลือกอาหาร อุปกรณ์ใช้ในการหยิบอาหารจากจานสู่ปาก และเครื่องดื่ม คู่กับอาหาร เบียร์ ไวน์ เหล้า หลายคนเลือกของต้องห้ามอย่างกัญชา กินเพลิน สนุก สิ่งที่เห็นเป็นทางบวก ผมแหงนหน้ามองเห็นหม้อใหญ่ๆ หลายใบวางบนชั้น ผมจำได้ หม้อใหญ่ สำหรับปรุงน้ำก๋วยเตี๋ยวขายวันอาทิตย์ วัดขายก๋วยเตี๋ยวเนื้อปรุงหม้อใหญ่ อย่าคิดว่าเหลือ จากเช้าถึงสองโมงเย็น น้ำเต็มหม้อ หมด การปรุงรส เขาจะใส่หัวไชเท้าด้วย ใส่กระดูดเนื้อ และเครื่องเทศ รวมทั้งเนื้อ ผมเคยช่วยหั่น ชิ้นสี่เหลี่ยมโตๆ เคี่ยวจนเปื่อย รสเนื้อจะออกผสมกับน้ำ พอนึกน้ำลายสอ ก๋วยเตี๋ยวชั้นนำที่คุยว่าเจ้าเด็ด คนปรุงน้ำอร่อย ฝีมือใครฝีมือมันจะลอกแบบรสเป๊ะคงทำไม่ได้

เดินออกถือโอกาส เข้าไปในครัวช่วงโรงเรียนเปิด วัดจะมีไอศกรีม กระป๋องและแกลลอนติดตู้เย็นไว้ เด็กๆ หิวไอศกรีม เข้าครัว คุณเรณู บอกเสมอ เชิญคะ คุณเรณู อยู่เลยแฟร์ฟีลด์ มาเป็นแม่ครัวให้พระและถือโอกาส นอนรับผิดชอบอาหารเช้า และกลางวัน ชีวิตคนที่เสียสละตัวเอง เพื่อวัดหรือสังคม เป็นเรื่องไม่ง่ายเลย เคยคิดว่าคงเกิดมากับความดีงามเหมือนคำพูดของหลานผม อนันต์ ชอบเข้าครัวหาไอศกรีม เวลาดูการ์ตูนถึงบางตอนจะเดินออกเดี๋ยวกลับมาใหม่ บอกว่ากลัว เหมือนที่บ้านที่มิชิแกน ที่บ้านมีห้องใต้ดินใหญ่ อุปกรณ์เล่นสารพัด แต่เวลาจะลงจะเรียกผมไปด้วย ยายถามว่าทำไมกลัว เพราะเวลาเล่นกล้า ซน เขาบอกว่า "เขาเกิดมาอย่างนี้" ผมกับเมียฟังแล้วยิ้ม เออถ้าบอกว่ากลัวความมืด กลัวผี จะได้แก้ไขสอนให้ปรับปรุง แต่นี่บอกว่าเกิดมาเป็นอย่างนี้ คงจะเหมือนกับคำพูดที่ว่า พระเจ้าเป็นคนวางรากฐานของพฤติกรรมแก่ทุกคน ในอีกทาง พุทธศาสนาบอกว่า เป็นเพราะกรรม

ระหว่างที่ผมเขียน มาอยู่มิชิแกน 1 เดือนแล้ว ใกล้แอนอาเบอร์ เมืองที่มาอยู่ชื่อ พลีมัท บ้านแถบนี้และหลายๆ เมืองบ้านใหญ่ๆ ทั้งนั้น บ้านแต่ละหลังที่เยอะ มีหญ้าเขียวตลอด การตัดหญ้าเขาจะตัดสูงให้ดูนิ่มและเขียว และสำคัญเก็บความชื้นได้ดี ถ้ายังไม่เคยเห็น ใบไม้เปลี่ยนสี จากเขียวเป็นเหลือง และน้ำตาล เวลาลมมาปลิวตกสวย แถวมิชิแกนต้นไม้เยอะ ร่มเย็นและมีทะเลสาปเยอะด้วย เป็นช่วงธรรมชาติสวยที่สุด พอนึกถึงประเทศไทยที่คนลักตัดต้นไม้และทำลายป่า จึงรู้สึกเกลียด

อ้อตอนนี้ใกล้ Halloween มีเมืองหนึ่งชื่อ นอร์วีล ทุกร้านจะเอาโครงกระดูกมาประดับไว้บนโต๊ะ บ้านเก้าอี้ หน้าร้าน ธนาคารเอาโครงกระดูกแบกถุงเงินกำลังหนีมาประดับไว้ อดคิดไม่ได้ จะธนาคาร ร้านค้า หรือ ตัวรัฐบาลถ้าเงินขาดมือ ย่อมคิดหาคืนจากประชาชน

ครับ ตอนนี้เห็นจะต้องเข้าครัววัดมงคล จะออกมาปล่อยให้ท้องว่างเห็นจะไม่ถูกต้อง อดคิดไม่ได้วัดทุกวัดในอเมริกา วัดไทยช่วงพระฉันอาหารเสร็จทุกวัด จะบอกโยม ทานอาหารด้วยกันนะ ไม่แปลกเลย หลายคนพูดว่าอาหารวัดอร่อย จริงซีเพราะคนนำมา มีเจตนาบุญ พูดเรื่องกินฟรีชีวิตผม ชอบของประเภทชิมเป็นตัวอย่าง แม้แต่มาอยู่มิชิแกน ทุกเช้าภรรยาจะไปออกกำลัง ที่นี่คนเยอะ ใหญ่สะอาด ผมไม่ได้ไปเล่นด้วย เพราะชีวิตเบื่อการผูกขาด และราคาคิดมากหาว่าแพงไปเอาเปรียบ เลยรออยู่ในรถ ระหว่างรอจะไปหลายๆ ที่ อย่างเทรดเดอร์โจ มีกาแฟแก้วเล็กๆ ตลอด และแซมเปิ้ล ไปคอสโก้ของชิมเยอะ ถ้าไม่ชอบของกินราคาไม่แพง เมื่อวานไปนั่งทานพิซซ่าสั่งมาชิ้น $1.99 ใส่พริก ใส่ชีส อร่อย สังเกตคนกิน ถ้าประเภทใช้แรงงานจะสั่งของหนักกิน แต่ถ้าใส่เสื้อนอกผูกไทจะสั่งสลัด เมียบอกว่าจะกำหนดกฎเกณฑ์อย่างนั้นไม่ถูก ใครชอบอะไรก็กินอย่างนั้น หลวงพี่บอกว่า จะกินอะไรไม่สำคัญหรอก เพียงแต่ให้ระลึกว่ากินเพื่ออยู่ เพื่อศึกษาธรรมะ เพื่อความถูกต้องของชีวิต